|
771
|
1 Copyright (c) 1985 Free Software Foundation, Inc; Zie de voorwaarden onderaan.
|
|
|
2 Je leest nu de Emacs uitleg, zoals vertaald door Pieter Schoenmakers.
|
|
|
3
|
|
|
4 De meeste Emacs commando's gebruiken de CONTROL toets (soms CTRL of CTL
|
|
|
5 genaamd) en/of de META toets (soms genaamd EDIT of ALT). In plaats van
|
|
|
6 steeds de volledige naam te noemen, gebruiken we de volgende afkortingen:
|
|
|
7
|
|
|
8 C-<chr> betekent: houd de CONTROL toets ingedrukt en type de toets <chr>
|
|
|
9 Dus C-f wordt: houd de CONTROL toets ingedrukt en type f.
|
|
|
10 M-<chr> betekent: houd de META, EDIT of ALT toets ingedrukt en type de
|
|
|
11 toets <chr>. Als er geen toets META, EDIT of ALT is, kun je ook
|
|
|
12 eerst de ESC toets typen, gevolgd door <chr>. We refereren aan
|
|
|
13 de ESC toets als <ESC>.
|
|
|
14
|
|
|
15 BELANGRIJK: om Emacs te verlaten, type C-x C-c (twee tekens).
|
|
|
16 De tekens ">>" tegen de linker kantlijn nodigen je uit om een
|
|
|
17 bepaald commando te proberen. Bijvoorbeeld:
|
|
|
18 <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>>
|
|
|
19 >> Type nu C-v (volgend scherm) om naar het volgende scherm te gaan.
|
|
|
20 (Geef nu het commando door de control toets ingedrukt te houden
|
|
|
21 terwijl je de v typt.)
|
|
|
22 Vanaf nu moet je dit steeds herhalen als je klaar bent met het
|
|
|
23 lezen van een scherm.
|
|
|
24
|
|
|
25 Merk op dat er een tweeregelige overlap is als je van een scherm naar
|
|
|
26 het volgende scherm gaat; dit zorgt voor continuiteit bij het lezen van
|
|
|
27 de tekst.
|
|
|
28
|
|
|
29 Het eerste wat je moet weten is hoe je naar verschillende plaatsen in de
|
|
|
30 tekst kan bewegen. Je weet al hoe je een scherm vooruit moet gaan: met
|
|
|
31 C-v. Om een scherm terug te gaan, type M-v (houd de META toets ingedrukt
|
|
|
32 en type v, of type <ESC>v als je geen META, EDIT of ALT toets hebt).
|
|
|
33
|
|
|
34 >> Probeer nu een paar keer M-v, steeds gevolgd door C-v.
|
|
|
35
|
|
|
36
|
|
|
37 * SAMENVATTING
|
|
|
38 --------------
|
|
|
39
|
|
|
40 De volgende commando's zijn handig volledige schermen te bekijken:
|
|
|
41
|
|
|
42 C-v ga een scherm vooruit
|
|
|
43 M-v ga een scherm terug
|
|
|
44 C-l maak het scherm schoon en teken alle tekst
|
|
|
45 opnieuw, waarbij de regel waarop de cursor
|
|
|
46 staat op het midden van het scherm terecht
|
|
|
47 komt. (C-l is control-L, niet control-1.)
|
|
|
48
|
|
|
49 >> Kijk waar de cursor is en onthoud de tekst in zijn omgeving.
|
|
|
50 Type C-l.
|
|
|
51 Zoek de cursor en merk op dat 'ie nog steeds bij dezelfde tekst staat.
|
|
|
52
|
|
|
53
|
|
|
54 * BASISCOMMANDO'S CURSORBEWEGINGEN
|
|
|
55 ----------------------------------
|
|
|
56
|
|
|
57 Het is handig om per scherm te bewegen, maar hoe beweeg je nu
|
|
|
58 naar een specifieke plaats op het scherm?
|
|
|
59
|
|
|
60 Er is een aantal manieren waarop je dit kan doen. De basismanier is
|
|
|
61 m.b.v de commando's C-p, C-b, C-f en C-n. Elk van deze commando's
|
|
|
62 verplaatst de cursor precies een rij of colomn in een bepaalde richting
|
|
|
63 op het scherm. Hier volgt een figuur met de vier commando's en de
|
|
|
64 richting waarin ze de cursor bewegen:
|
|
|
65
|
|
|
66 vorige regel, C-p
|
|
|
67 :
|
|
|
68 :
|
|
|
69 achteruit, C-b .... huidige cursorpositie .... vooruit, C-f
|
|
|
70 :
|
|
|
71 :
|
|
|
72 volgende regel, C-n
|
|
|
73
|
|
|
74 >> Verplaats, m.b.v. C-n of C-p, de cursor naar de middelste regel van
|
|
|
75 de figuur. Type dan C-l om de hele figuur in het midden van het
|
|
|
76 centrum te plaatsen.
|
|
|
77
|
|
|
78 Met een beetje kennis van het engels zijn deze commando's gemakkelijk te
|
|
|
79 onthouden: de P komt van previous (vorige), de N van next (volgende), de
|
|
|
80 B van backward (achteruit) en de F van forward (vooruit). Dit zijn de
|
|
|
81 basiscommando's om de cursor te bewegen, dus je zult ze CONTINUE
|
|
|
82 gebruiken: Het is slim als je ze nu leert te gebruiken.
|
|
|
83
|
|
|
84 >> Type een paar keer C-n om de cursor op deze regel te krijgen.
|
|
|
85
|
|
|
86 >> Beweeg binnen de regel met C-f (herhaaldelijk) en terug omhoog met C-p
|
|
|
87 Let op wat C-P doet als de cursor midden in een regel staan.
|
|
|
88
|
|
|
89 Elke regel eindigt met een Newline teken (het engelse `new line' betekent
|
|
|
90 `nieuwe regel'); dit teken scheidt elke regel van de volgende. De laatste
|
|
|
91 regel in een bestand moet eigenlijk ook met een Newline eindigen (maar dat
|
|
|
92 is niet noodzakelijk voor Emacs ).
|
|
|
93
|
|
|
94 >> Type een C-b terwijl de cursor aan het begin van een regel staat.
|
|
|
95 De cursor zal naar het eind van de vorige regel bewegen, omdat je
|
|
|
96 achteruit over het Newline teken gaat.
|
|
|
97
|
|
|
98 Net als C-b kan ook C-f over Newline tekens heen bewegen.
|
|
|
99
|
|
|
100 >> Type nog wat C-b's zodat je door krijgt waar de cursor is.
|
|
|
101 Type dan C-f's om terug naar het einde van de regel te bewegen.
|
|
|
102 Een C-f beweegt dan naar de volgende regel.
|
|
|
103
|
|
|
104 Wanneer je de cursor voorbij het begin of het einde van het scherm beweegt
|
|
|
105 zal de tekst over het scherm heen schuiven. Dit heet `scrollen', of
|
|
|
106 `schuiven' in goed nederlands. Door te scrollen zorgt Emacs ervoor dat
|
|
|
107 de cursor de gewenste beweging kan doen zonder dat de cursor van het
|
|
|
108 scherm af beweegt.
|
|
|
109
|
|
|
110 >> Probeer de cursor voorbij de onderkant van het scherm te bewegen met
|
|
|
111 C-n en zie wat er gebeurt.
|
|
|
112
|
|
|
113 Als beweging op karakterbasis te langzaam gaat, kan je ook per woord
|
|
|
114 bewegen. M-f (Meta-f) beweegt een woord vooruit en M-b een woord
|
|
|
115 achteruit.
|
|
|
116
|
|
|
117 >> Type een paar M-f's en M-b's.
|
|
|
118
|
|
|
119 Als je midden in een woord staan beweegt M-f naar het eind van het
|
|
|
120 woord. Als je op witruimte tussen woorden staat beweegt M-f naar het
|
|
|
121 eind van het volgende woord. M-b beweegt analoog, de andere kant op.
|
|
|
122
|
|
|
123 >> Type een paar M-f's en M-b's met tussendoor wat C-f's en C-b's zodat
|
|
|
124 je ziet wat M-f en M-b doen vanaf bepaalde plaatsen in een woord en
|
|
|
125 tussen twee woorden.
|
|
|
126
|
|
|
127 Merk op dat er een analogie zit tussen enerzijds C-f en C-b en
|
|
|
128 anderzijds M-f en M-b. Het is bij veel commando's zo dat Meta tekens
|
|
|
129 gebruikt worden om iets te doen in eenheden van de taal (woorden,
|
|
|
130 zinnen, paragrafen) terwijl Control tekens te maken hebben met dingen
|
|
|
131 die los staan van wat je aan het editen bent (tekens, regels, etc).
|
|
|
132
|
|
|
133 Deze analogie gaat ook op voor regels en zinnen: C-a en C-e bewegen naar
|
|
|
134 het begin of eind van een regel, terwijl M-a en M-e naar het begin of
|
|
|
135 eind van een zin gaan.
|
|
|
136
|
|
|
137 >> Probeer een paar C-a's gevolgd door een paar C-e's.
|
|
|
138 Probeer een paar M-a's gevolgd door een paar M-e's.
|
|
|
139
|
|
|
140 Zie hoe herhaalde C-a's niets doen, terwijl herhaalde M-a's steeds een
|
|
|
141 zin terug bewegen. Alhoewel ze niet volledig overeenkomen is het gedrag
|
|
|
142 van allebei niet onnatuurlijk.
|
|
|
143
|
|
|
144 De plaats van de cursor in de tekst wordt `punt' genoemd (zonder
|
|
|
145 lidwoord, `point' in het engels). Anders gezegd: de cursor laat op het
|
|
|
146 scherm de plek zien waarop punt in de tekst staat.
|
|
|
147
|
|
|
148 Nu volgt een samenvatting van eenvoudige cursorbewegingsoperaties,
|
|
|
149 inclusief die commando's die per woord of zin bewegen:
|
|
|
150
|
|
|
151 C-f ga een teken vooruit
|
|
|
152 C-b ga een teken achteruit
|
|
|
153
|
|
|
154 M-f ga een woord vooruit
|
|
|
155 M-b ga een woord achteruit
|
|
|
156
|
|
|
157 C-n ga naar de volgende regel
|
|
|
158 C-p ga naar de vorige regel
|
|
|
159
|
|
|
160 C-a ga naar het begin van de regel
|
|
|
161 C-e ga naar het eind van de regel
|
|
|
162
|
|
|
163 M-a ga terug naar het begin van de zin
|
|
|
164 M-e ga vooruit naar het eind van de zin
|
|
|
165
|
|
|
166 >> Probeer al deze commando's een paar keer als oefening.
|
|
|
167 Deze commando's worden het frequentst gebruikt.
|
|
|
168
|
|
|
169 Er zijn nog twee belangrijk cursorbewegingsoperaties: M-<
|
|
|
170 (Meta kleiner-dan) beweegt naar het begin van het bestand,
|
|
|
171 en M-> (Meta groter-dan) beweegt naar het eind.
|
|
|
172
|
|
|
173 Op de meeste toetsenborden zit de "<" boven de comma, zodat je de Shift
|
|
|
174 toets (ook wel bekend als de hoofdlettertoets) moet gebruiken om het "<"
|
|
|
175 teken in te typen. Op deze toetsenborden moet je ook de shift gebruiken
|
|
|
176 om M-< in te typen: zonder shift zou je M-, (Meta komma) typen.
|
|
|
177
|
|
|
178 >> Type nu M-< om naar het begin van dit bestand te gaan.
|
|
|
179 Gebruik daarna C-v om hier weer terug te komen.
|
|
|
180
|
|
|
181 >> Type nu M-> om naar het eind van het bestand te springen.
|
|
|
182 Gebruik daarna M-v om hier weer terug te komen.
|
|
|
183
|
|
|
184 Als je toetsenbord pijltjestoetsen heeft kan je ook die gebruiken om de
|
|
|
185 cursor te verplaatsen. We raden je aan om C-b, C-f, C-n en C-p op zijn
|
|
|
186 minst te leren, om drie redenen. Ten eerste werken ze op alle
|
|
|
187 toetsenborden, ook die zonder pijltjestoetsen. Ten tweede zul je merken
|
|
|
188 dat, wanneer je eenmaal wat ervaring hebt opgedaan in omgaan met Emacs,
|
|
|
189 het gebruik van deze CTRL tekens sneller is dan de pijltjestoetsen (omdat
|
|
|
190 je handen in de typehouding kunnen blijven). Ten derde, als je eenmaal
|
|
|
191 gewend bent aan deze commando's met CTRL tekens, kan je makkelijk andere
|
|
|
192 geavanceerde cursorbewegingscommandos leren.
|
|
|
193
|
|
|
194 De meeste Emacs commando's accepteren een numeriek argument. Voor de
|
|
|
195 meeste commando's is dit argument het aantal keren dat het commando
|
|
|
196 herhaald moet worden. Je geeft dit numerieke argument aan door voor het
|
|
|
197 commando, C-u gevolgd door de cijfers van het getal te typen. Als je
|
|
|
198 toetsenbord een META (of EDIT of ALT) toets heeft, is er ook een andere
|
|
|
199 manier om het getal aan te geven: type de cijfers terwijl je de META toets
|
|
|
200 ingedrukt houdt. We raden je aan de C-u manier te leren omdat die werkt
|
|
|
201 op elk willekeurig toetsenbord.
|
|
|
202
|
|
|
203 Bijvoorbeeld, C-u 8 C-f beweegt de cursor 8 plaatsen naar voren.
|
|
|
204
|
|
|
205 >> Probeer eens om met C-n of C-p en een numeriek argument de cursor
|
|
|
206 met slechts een commando naar een regel in de buurt van deze zin
|
|
|
207 te bewegen.
|
|
|
208
|
|
|
209 Voor de meeste commando's is het numerieke argument het aantal keren dat
|
|
|
210 het commando herhaald moet worden. Voor sommige commando's betekent het
|
|
|
211 echter iets anders, en C-v en M-v vallen hier ook onder. Met een numeriek
|
|
|
212 argument verschuiven deze commando's de tekst het aangegeven aantal regels
|
|
|
213 in plaats van (bijna) een heel scherm. Bijvoorbeeld, C-u 4 C-v verschuift
|
|
|
214 de tekst 4 regels.
|
|
|
215
|
|
|
216 >> Probeer nu C-u 8 C-v.
|
|
|
217
|
|
|
218 Als het goed is is de tekst daarmee 8 regels opgeschoven. Als je het weer
|
|
|
219 terug omlaag wil scrollen kan je een argument aan M-v geven.
|
|
|
220
|
|
|
221 Als je een windowing systeem gebruikt, zoals X Windows, dan zou je een
|
|
|
222 lange rechthoek moeten zien aan de linkerkant van het Emacs window. Deze
|
|
|
223 rechthoek heet een scrollbar (misschien is `verschuifbalk' een goede
|
|
|
224 vertaling). Je kan de tekst scrollen door met de muis in de scrollbar te
|
|
|
225 klikken.
|
|
|
226
|
|
|
227 >> Klik met de middelste muisknop bovenaan het donkere gebied in de
|
|
|
228 scrollbar. Dit zou de tekst moeten scrollen naar een positie die
|
|
|
229 afhankelijk is van hoe hoog of laag je klikt.
|
|
|
230
|
|
|
231 >> Beweeg de muis heen en weer terwijl je de middelste muisknop ingedrukt
|
|
|
232 houdt. Je zal zien dat de tekst met de muis mee heen en weer scrollt.
|
|
|
233
|
|
|
234
|
|
|
235 * ALS EMACS HANGT
|
|
|
236 -----------------
|
|
|
237
|
|
|
238 Als Emacs niet meer op commando's reageert kan je haar veilig onderbreken
|
|
|
239 door C-g te typen. Je kan C-g gebruiken om een commando te stoppen als
|
|
|
240 het te lang duurt om uit te voeren.
|
|
|
241
|
|
|
242 Je kan C-g ook gebruiken om een numeriek argument weg te gooien of
|
|
|
243 om het begin van een commando dat je niet wilt afmaken te vergeten.
|
|
|
244
|
|
|
245 >> Type nu C-u 100 om een numeriek argument te maken met de waarde 100, en
|
|
|
246 type dan C-g. Type vervolgens C-f. Als het goed is is de cursor maar
|
|
|
247 een positie verplaatst, omdat het argument weggegooid hebt met C-g.
|
|
|
248
|
|
|
249 Als je per ongeluk een <ESC> typt kan je daarvan komen met een C-g.
|
|
|
250
|
|
|
251
|
|
|
252 * ONMOGELIJKE COMMANDO'S
|
|
|
253 ------------------------
|
|
|
254
|
|
|
255 Sommige Emacs commando's zijn onmogelijk gemaakt zodat beginnende
|
|
|
256 gebruikers ze niet per ongeluk kunnen uitvoeren.
|
|
|
257
|
|
|
258 Als je een van de onmogelijke commando's intypt laat Emacs uitleg zien
|
|
|
259 over het commando dat je gegeven hebt en vraagt of je het werkelijk uit
|
|
|
260 wilt voeren.
|
|
|
261
|
|
|
262 Wanneer je het commando echt wilt uitvoeren, type dan Spatie (de
|
|
|
263 spatiebalk) als antwoord op de vraag. Normaliter wil je het commando niet
|
|
|
264 uitvoeren en beantwoord je de vraag met "n" (van `no' of `nee').
|
|
|
265
|
|
|
266 >> Type <ESC> : (een onmogelijk commando),
|
|
|
267 en type dan n als antwoord op de vraag.
|
|
|
268
|
|
|
269
|
|
|
270 * VENSTERS
|
|
|
271 ----------
|
|
|
272
|
|
|
273 Emacs kan meerdere vensters laten zien, elk venster met zijn eigen tekst.
|
|
|
274 We zullen later uitleggen hoe je met meerdere vensters om kan gaan. Op
|
|
|
275 dit moment willen we slechts uitleggen hoe je van extra vensters af kunt
|
|
|
276 komen en terug kan keren naar simpelweg editen met 1 venster. Het is
|
|
|
277 eenvoudig:
|
|
|
278
|
|
|
279 C-x 1 een enkel venster (i.e. gooi alle andere vensters weg)
|
|
|
280
|
|
|
281 Het commando is Control-x gevolgd door het cijfer 1. C-x 1 vergroot het
|
|
|
282 venster waar de cursor in staat tot het hele scherm. Alle andere vensters
|
|
|
283 worden weggegooid.
|
|
|
284
|
|
|
285 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
|
|
|
286 >> Type nu Control-h k Control-f.
|
|
|
287 Zie hoe dit venster kleiner wordt, terwijl een nieuw venster verschijnt
|
|
|
288 om de documentatie van het Control-f commando te laten zien.
|
|
|
289
|
|
|
290 >> Type nu C-x 1 en zie het documentatievenster verdwijnen.
|
|
|
291
|
|
|
292
|
|
|
293 * TOEVOEGEN EN WEGHALEN
|
|
|
294 -----------------------
|
|
|
295
|
|
|
296 Als je tekst toe wilt voegen type je die eenvoudigweg in. Tekens die je
|
|
|
297 kan zien, zoals A, 7, *, en dergelijke, worden door Emacs als tekst
|
|
|
298 ge-interpreteerd en meteen aan de tekst toegevoegd. Type <Return> (de
|
|
|
299 `volgende regel' toets) om een Newline toe te voegen en dus een nieuwe
|
|
|
300 regel te beginnen.
|
|
|
301
|
|
|
302 Je kan het laatste teken dat je intypte weghalen door <Delete> te typen.
|
|
|
303 <Delete> is een toets op het toetsenbord, die misschien ook wel "Del"
|
|
|
304 heet. In sommige gevallen dient de "Backspace" toets als <Delete>, maar
|
|
|
305 niet altijd!
|
|
|
306
|
|
|
307 In het algemeen haalt <Delete> het teken dat juist voor de cursorpositie
|
|
|
308 staat weg.
|
|
|
309
|
|
|
310 >> Probeer dit nu: type een paar letters en haal ze weer weg door een paar
|
|
|
311 keer op <Delete> te drukken. Maak je niet druk over het feit dat dit
|
|
|
312 bestand verandert; je zal niets veranderen aan de originele versie van
|
|
|
313 deze uitleg. Je zit slechts je eigen copie te wijzigen.
|
|
|
314
|
|
|
315 Als een regel tekst te lang wordt om op een regel op het scherm te laten
|
|
|
316 zien dan gaat de regel verder op een volgende schermregel. Een backslash
|
|
|
317 ("\") in de rechtermarge laat dan zien dat de regel op de volgende
|
|
|
318 schermregel verder gaat.
|
|
|
319
|
|
|
320 >> Voeg nu tekst toe totdat je de rechter kantlijn raakt, en blijf
|
|
|
321 toevoegen. Je zal zien dat er een vervolgregel verschijnt.
|
|
|
322
|
|
|
323 >> Type weer wat <Delete>s om zoveel tekens weg te halen tot de regel weer
|
|
|
324 op een schermregel past. De vervolgregel zal verdwijnen.
|
|
|
325
|
|
|
326 Je kan een Newline weggooien als elk ander teken. Als je een Newline
|
|
|
327 weggooit voeg je de twee regels waar de Newline tussen staat samen tot een
|
|
|
328 enkele regel. Als de regel die het resultaat is van deze operatie niet op
|
|
|
329 een schermregel past zal ze getoond worden met een vervolgregel.
|
|
|
330
|
|
|
331 >> Beweeg de cursor naar het begin van een regel en type <Delete>. Dit
|
|
|
332 voegt de huidige en vorige regel samen.
|
|
|
333
|
|
|
334 >> Type <Return> om de Newline die je net weggooide weer toe te voegen.
|
|
|
335
|
|
|
336 Je herinnert je dat je bij de meeste Emacs commando's het aantal keren dat
|
|
|
337 het herhaald moet worden op kan geven. Dit geldt ook voor gewone tekens.
|
|
|
338 Als je een gewoon teken herhaalt wordt dat teken herhaaldelijk toegevoegd.
|
|
|
339
|
|
|
340 >> Probeer dat nu: type C-u 8 * om ******** toe te voegen.
|
|
|
341
|
|
|
342 Je hebt nu de basismanier geleerd om iets in Emacs te typen en fouten te
|
|
|
343 corrigeren. Je kan tekst ook per woord of regel weggooien. Hier volgt
|
|
|
344 een samenvatting van de commando's om tekst te verwijderen:
|
|
|
345
|
|
|
346 <Delete> haal het teken weg dat voor de cursor staat
|
|
|
347 C-d haal het teken weg dat achter de cursor staat
|
|
|
348
|
|
|
349 M-<Delete> gooi het woord weg dat voor de cursor staat
|
|
|
350 M-d gooi het woord weg dat achter de cursor staat
|
|
|
351
|
|
|
352 C-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de regel
|
|
|
353 M-k gooi alles weg van de cursor tot het eind van de zin
|
|
|
354
|
|
|
355 Merk op dat <Delete> en C-d met M-<Delete> en M-d de analogie die begon
|
|
|
356 met C-f en M-f verder trekken (waarbij we voor het gemak even vergeten dat
|
|
|
357 <Delete> niet echt een control teken is). C-k en M-k lijken enigzins op
|
|
|
358 C-e en M-e in hun relatie tot regels en zinnen.
|
|
|
359
|
|
|
360 Als je meer dan een enkel teken tegelijk weghaalt bewaart Emacs de tekst
|
|
|
361 die je weggooit zodat je haar weer terug kan halen. Weggegooide tekst
|
|
|
362 terughalen heet "yanken". Je kan weggegooide tekst terugbrengen op de
|
|
|
363 plaats waar je haar hebt weggegooid of op een andere plaats in de tekst.
|
|
|
364 Je kan ook meerdere keren yanken om er meedere copi-en van te maken. Het
|
|
|
365 yank-commando is C-y.
|
|
|
366
|
|
|
367 Merk op dat er een verschil is tussen het weghalen en weggooien van iets:
|
|
|
368 iets dat je hebt weggooid kan je terugbrengen, maar iets dat je hebt
|
|
|
369 weggehaald niet. (In het engels is het verschil tussen `killing' en
|
|
|
370 `deleting' duidelijker dan tussen de nederlandse vertaling `weggooien' en
|
|
|
371 `weghalen'.) In het algemeen geldt dat de commando's die meer tekst dan
|
|
|
372 een enkel teken, Newline of spatie verwijderen deze tekst bewaren zodat ze
|
|
|
373 geyankt kan worden, terwijl dat niet geldt voor commando's die slechts een
|
|
|
374 enkel teken weghalen.
|
|
|
375
|
|
|
376 >> Zet de cursor op het begin van een regel die niet leef is.
|
|
|
377 Type C-k om de tekst op die regl weg te gooien.
|
|
|
378 >> Type C-k een tweede keer. Nu gooit dit commando het Newline teken
|
|
|
379 weggooit.
|
|
|
380
|
|
|
381 Merk op hoe een enkele C-k de inhoud van een regel weggooit, een tweede
|
|
|
382 C-k de regel zelf zodat alle volgende regels een regel omhoog komen. Het
|
|
|
383 numerieke argument is voor C-k bijzonder: het aangegeven aantal regels zal
|
|
|
384 worden weggegooid, inclusief de inhoud. Dit is meer dan simpelweg
|
|
|
385 herhaling: C-u 2 C-k gooit twee regels weg, terwijl tweemaal C-k typen dat
|
|
|
386 niet doet.
|
|
|
387
|
|
|
388 Om de laatst weggegooide tekst terug te halen naar de plaats waar de
|
|
|
389 cursor nu op staat (te yanken), type C-y.
|
|
|
390
|
|
|
391 >> Probeer het nu: type C-y om de tekst te yanken.
|
|
|
392
|
|
|
393 Het is alsof je met C-y iets uit de prullenbak haalt wat je net had
|
|
|
394 weggegooid. Merk op dat verschillende C-k's achter elkaar alle regels
|
|
|
395 die weggegooid worden bij elkaar bewaart zodat een enkele C-y die regels
|
|
|
396 in een keer terugbrengt.
|
|
|
397
|
|
|
398 >> Probeer het nu: type C-k een paar keer.
|
|
|
399
|
|
|
400 Om de weggegooide tekst terug te halen:
|
|
|
401
|
|
|
402 >> Type C-y. Beweeg de cursor wat regels naar beneden en type weer C-y.
|
|
|
403 Je ziet nu hoe je tekst kan copieren.
|
|
|
404
|
|
|
405 Wat nu te doen als je wat tekst terug wilt brengen, maar je hebt intussen
|
|
|
406 al iets anders weggegooid? C-y zou datgene terugbrengen wat je het
|
|
|
407 recentst hebt weggegooid. Gelukkig is de voorgaande tekst niet verloren
|
|
|
408 gegaan. Je kunt die tekst terughalen met M-y. Nadat je C-y hebt getypt
|
|
|
409 om de recentst weggegooide tekst terug te halen, vervangt M-y die tekst
|
|
|
410 met de tekst die je daarvoor had weggegooid. Je kunt M-y herhalen om
|
|
|
411 tekst terug te halen die je steeds langer geleden hebt weggegooid. Als je
|
|
|
412 de tekst te pakken hebt die je zocht hoe je niets te doen om die daar te
|
|
|
413 houden. Je kan gewoon verder werken en de teruggehaalde tekst met rust
|
|
|
414 laten.
|
|
|
415
|
|
|
416 Als je M-y vaak genoeg typt kom je terug waar je begon, bij de recentst
|
|
|
417 weggegooide tekst.
|
|
|
418
|
|
|
419 >> Gooi een regel weg, beweeg de cursor wat, en gooi nog een regel weg.
|
|
|
420 Type C-y om de tweede regel die je weggooide terug te halen.
|
|
|
421 Type nog een M-y en die regel wordt vervangen door de eerste regel
|
|
|
422 die je weggooide.
|
|
|
423 Type nog wat M-y's en zie wat er langs komt. Herhaal dit tot de
|
|
|
424 tweede regel weer langs komt, en dan nog een paar keer.
|
|
|
425 Je kan ook experimenteren met positieve en negatieve argumenten aan
|
|
|
426 M-y.
|
|
|
427
|
|
|
428
|
|
|
429 * HERSTELLEN
|
|
|
430 ------------
|
|
|
431
|
|
|
432 Als je de tekst veranderd hebt en je daar toch niet tevreden mee bent,
|
|
|
433 dan kan je de verandering ongedaan maken met het herstel commando, C-x u.
|
|
|
434
|
|
|
435 Normaal gesproken herstelt C-x u de veranderingen die het gevolg zijn van
|
|
|
436 een enkel commando; door herhaaldelijk C-x u te typen, worden steeds
|
|
|
437 eerdere commando's hersteld.
|
|
|
438
|
|
|
439 Er zijn echter twee uitzonderingen: commando's die de tekst niet wijzigen,
|
|
|
440 zoals cursorbewegingen, worden overgeslagen, en commando's die simpelweg
|
|
|
441 de ingetypte letter aan de tekst toevoegen worden meestal gegroepeerd
|
|
|
442 in groepjes van maximaal 20 tekens, zodat je minder C-x u's hoeft te
|
|
|
443 type om het toevoegen van teksts te herstellen.
|
|
|
444
|
|
|
445 >> Gooi deze regel weg met C-k; met C-x u zou ze weer moeten verschijnen.
|
|
|
446
|
|
|
447 C-_ is een alternatief voor C-x u. Het levert exact hetzelfde resultaat
|
|
|
448 op, maar is makkelijker om een paar keer achter elkaar te typen. Een
|
|
|
449 nadeel van C-_ is dat op sommige toetsenborden het intypen ervan niet
|
|
|
450 triviaal is. Dat is ook de reden het alternatief, C-x u. Op sommige
|
|
|
451 terminals kan je C-_ typen door te doen alsof je C-/ typt.
|
|
|
452
|
|
|
453 Een numeriek argument aan C-_ of C-x u duidt het aantal herhalingen aan.
|
|
|
454
|
|
|
455
|
|
|
456 * BESTANDEN
|
|
|
457 -----------
|
|
|
458
|
|
|
459 Om een tekst die je gemaakt of veranderd hebt op te slaan moet je de
|
|
|
460 tekst in een bestand bewaren (`to save a file' in het engels). Als je
|
|
|
461 dat niet doet ben je die veranderingen kwijt op het moment dat je uit
|
|
|
462 Emacs gaat. Je kan een bestand veranderen door het bestand `bezoeken'.
|
|
|
463 (Ook wel `vinden'; `finding' of `visiting' in het engels.)
|
|
|
464
|
|
|
465 Het bezoeken van een bestand betekent dat je de inhoud van dat bestand
|
|
|
466 in Emacs ziet. Het lijkt er dan op alsof je het bestand aan het
|
|
|
467 veranderen bent. Echter, deze veranderingen zijn slechts tijdelijk
|
|
|
468 zolang je het bestand niet bewaart. Op deze manier kan je nooit per
|
|
|
469 ongeluk een half gewijzigd bestand op het systeem achterlaten. Zelfs
|
|
|
470 als je het bestand bewaart, zorgt Emacs ervoor dat het originele
|
|
|
471 bestand onder een gewijzigde naam nog steeds beschikbaar is, voor het
|
|
|
472 geval je later besluit dat de veranderingen toch niet zo'n goed plan
|
|
|
473 waren.
|
|
|
474
|
|
|
475 In de buurt van de onderkant van het scherm zie je een regel die begint en
|
|
|
476 eindigt met streepjes, met aan het begin "--:-- TUTORIAL.nl" of iets
|
|
|
477 dergelijks. Dit deel van het scherm laat normaal de naam van het bestand
|
|
|
478 zien dat je op dat moment bezoekt. Op dit moment bezoek je een bestand
|
|
|
479 dat "TUTORIAL.nl" heet; het is je eigen copie van de nederlandstalige
|
|
|
480 Emacs uitleg (`tutorial' in het engels). Als je in Emacs een bestand
|
|
|
481 bezoekt dan staat de naam van het bestand altijd op deze plaats.
|
|
|
482
|
|
|
483 De commando's om een bestand te bezoek of te bewaren zijn anders dan de
|
|
|
484 commando's die je tot nu toe geleerd hebt; ze bestaan namelijk uit twee
|
|
|
485 tekens. Beide commando's beginnen met het teken Control-x. Er zijn een
|
|
|
486 heleboel commando's die met Control-x beginnen. Veel van die commando's
|
|
|
487 hebben te maken met bestanden, buffers, en daaraan gerelateerde zaken.
|
|
|
488 Dergelijke commando's bestaan uit twee, drie of vier tekens.
|
|
|
489
|
|
|
490 Nog iets bijzonders aan het commando om een bestand te bezoeken is dat
|
|
|
491 je aan moet geven welk bestand je wilt. Dit heet dat het commando "een
|
|
|
492 argument van de gebruiker vraagt"; in dit geval de naam van het bestand.
|
|
|
493 Nadat je het commando
|
|
|
494
|
|
|
495 C-x C-f bezoek bestand (met de f van `find file')
|
|
|
496
|
|
|
497 hebt getypt vraagt Emacs om de naam van het bestand. De naam die je
|
|
|
498 intypt verschijnt op de onderste regel van het scherm. Wanneer die regel
|
|
|
499 voor dit soort invoer gebruikt wordt, heet ze de minibuffer. Je kan de
|
|
|
500 gebruikelijke Emacs commando's gebruiken om de filename in te typen.
|
|
|
501
|
|
|
502 Tijdens het invoeren van de naam van het bestand (of willekeurig wat
|
|
|
503 voor minibuffer invoer) kan je het commando afbreken met C-g.
|
|
|
504
|
|
|
505 >> Type C-x C-f gevolgd door C-g. Dit breekt de minibuffer af en
|
|
|
506 ook het C-x C-f commando dat van de minibuffer gebruik maakte.
|
|
|
507 Netto resultaat is dat je geen bestand bezoekt.
|
|
|
508
|
|
|
509 Als je de naam van een bestand hebt ingevoerd, type dan <Return> om het
|
|
|
510 af te sluiten. Hierna gaat het C-x C-f commando aan het werk en bezoekt
|
|
|
511 het bestand dat je aangegeven hebt. Als het C-x C-f commando klaar is,
|
|
|
512 verdwijnt de minibuffer.
|
|
|
513
|
|
|
514 Na korte tijd verschijnt de inhoud van het bestand op het scherm en kan
|
|
|
515 je de inhoud wijzigen. Als je de wijzigingen op wilt slaan, type dan het
|
|
|
516 commando
|
|
|
517
|
|
|
518 C-x C-s bewaar bestand (met de s van `save file')
|
|
|
519
|
|
|
520 Dit bewaart de tekst zoals Emacs die nu heeft in het bestand. De eerste
|
|
|
521 keer dat je dit doet bewaart Emacs het originele bestand onder een andere
|
|
|
522 naam zodat het nog niet verloren is. De nieuwe naam bestaat uit de oude
|
|
|
523 naam gevolgd door een "~".
|
|
|
524
|
|
|
525 Als Emacs klaar is het bestand te bewaren laat ze de naam van het bestand
|
|
|
526 zien. Het is een goede gewoonte een bestand redelijk vaak te bewaren
|
|
|
527 zodat er niet teveel werk verloren gaat als het systeem hangt of crasht.
|
|
|
528
|
|
|
529 >> Type C-x C-s, om je copie van deze uitleg te bewaren. Als het goed is
|
|
|
530 verschijnt "Wrote ...TUTORIAL" op de onderste schermregel.
|
|
|
531
|
|
|
532 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s
|
|
|
533 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de
|
|
|
534 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s
|
|
|
535 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om
|
|
|
536 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry
|
|
|
537 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan
|
|
|
538 met deze situatie.
|
|
|
539
|
|
|
540 Je kan een bestaand bestand bezoeken, om het te bekijken of het te
|
|
|
541 wijzigen. Je kan ook een bestand bezoeken dat nog niet bestaat. Dit is
|
|
|
542 de manier om met Emacs een nieuw bestand te maken: bezoek het bestand, dat
|
|
|
543 initieel leeg zal zijn, en voeg tekst toe. Zodra je de tekst bewaart
|
|
|
544 wordt het bestand werkelijk gecreeerd, met de tekst als inhoud. Vanaf dat
|
|
|
545 moment ben je dus bezig met een bestaand bestand.
|
|
|
546
|
|
|
547
|
|
|
548 * BUFFERS
|
|
|
549 ---------
|
|
|
550
|
|
|
551 Als je een tweede bestand bezoekt met C-x C-f blijft het eerste bestand
|
|
|
552 gewoon in Emacs. Je kan naar dat bestand terug door het gewoon nog een
|
|
|
553 keer te bezoeken met C-x C-f. Op deze manier kan je een behoorlijk aantal
|
|
|
554 bestanden in Emacs krijgen.
|
|
|
555
|
|
|
556 >> Cre-eer een bestand dat "foo" heet door te typen: C-f C-f foo
|
|
|
557 <Return>. Voeg hieraan wat tekst toe, wijzig haar, en bewaar "foo"
|
|
|
558 door C-x C-s te typen. Type hierna C-x C-f TUTORIAL <Return> om
|
|
|
559 weer hier, in de uitleg, terug te komen.
|
|
|
560
|
|
|
561 Emacs bewaart intern de tekst van elk bestand in een ding dat een "buffer"
|
|
|
562 genoemd wordt. Als je een bestand bezoekt wordt er een nieuwe buffer
|
|
|
563 gemaakt. Om een lijst van de huidige buffers te zien, type
|
|
|
564
|
|
|
565 C-x C-b laat de bufferlijst zien
|
|
|
566
|
|
|
567 >> Probeer C-x C-b nu.
|
|
|
568
|
|
|
569 Zie dat elke buffer een naam heeft en mogelijk ook een bestandsnaam; dit
|
|
|
570 is de naam van het bestand waarmee de buffer overeenkomt. Sommige buffers
|
|
|
571 hebben niets met een bestand te maken. Bijvoorbeeld, de buffer die
|
|
|
572 "*Buffer List*" heet heeft geen bestand. Die buffer is de buffer die de
|
|
|
573 lijst bevat die door C-x C-b gemaakt wordt. ALLE tekst die je in een
|
|
|
574 Emacs venster ziet is altijd onderdeel van een of andere buffer.
|
|
|
575
|
|
|
576 >> Type C-x 1 om de bufferlijst te verwijderen.
|
|
|
577
|
|
|
578 Als je de tekst van het ene bestand verandert en dan een ander bestand
|
|
|
579 bezoekt dan wordt het eerste bestand niet bewaard. De wijzigingen blijven
|
|
|
580 in Emacs, in de buffer die bij het bestand hoort. Het cre-eren of
|
|
|
581 modificeren van de buffer van het tweede bestand heeft geen effect op de
|
|
|
582 eerste buffer. Dit is erg nuttig, maar betekent ook dat er een eenvoudige
|
|
|
583 manier nodig is om het eerste bestand te bewaren. Het zou erg vervelend
|
|
|
584 zijn om er eerst naar terug te moeten gaan met C-x C-f om het dan te
|
|
|
585 kunnen bewaren met C-x C-s. Dus hebben we
|
|
|
586
|
|
|
587 C-x s bewaar een paar buffers
|
|
|
588
|
|
|
589 C-x s vraagt voor elke buffer die veranderingen heeft die nog niet
|
|
|
590 opgeslagen zijn, of je de buffer wilt bewaren.
|
|
|
591
|
|
|
592 >> Voeg een wat tekst toe en type C-x s.
|
|
|
593 Emacs vraagt nu of je de buffer die TUTORIAL.nl heet wilt bewaren.
|
|
|
594 Bewantwoord deze vraag positief door een "y" in te typen (de y van
|
|
|
595 "yes", engels voor "ja").
|
|
|
596
|
|
|
597
|
|
|
598 * UITGEBREIDE COMMANDO'S
|
|
|
599 ------------------------
|
|
|
600
|
|
|
601 Er zijn veel meer Emacs commando's dan er op de toetsen van het
|
|
|
602 toetsenbord passen, zelfs als we hun aantal kunnen vergroten door de
|
|
|
603 control of meta toets te gebruiken. Emacs lost dit probleem op met het X
|
|
|
604 commando (met de X van eXtensie of uitbreiding). Het X commando komt in
|
|
|
605 twee smaken:
|
|
|
606
|
|
|
607 C-x teken eXtensie; wordt gevolgd door een teken
|
|
|
608 M-x genaamd commando eXtensie; wordt gevolgd door een naam.
|
|
|
609
|
|
|
610 Deze commando's zijn in het algemeen nuttig, maar worden minder gebruikt
|
|
|
611 dan de commando's die tot nu toe uitgelegd zijn. Je hebt al twee van deze
|
|
|
612 commando's gezien: C-x C-f om een bestand te bezoeken, en C-x C-s om het
|
|
|
613 te bewaren. Een ander voorbeeld is het commando om Emacs te verlaten: dit
|
|
|
614 is C-x C-c. (Maak je geen zorgen over het verloren gaan van veranderingen
|
|
|
615 die niet bewaard zijn; C-x C-c vraagt of je veranderde buffers wilt
|
|
|
616 bewaren voordat Emacs daadwerkelijk eindigt.)
|
|
|
617
|
|
|
618 C-z is het commando om Emacs *tijdelijk* te verlaten, zodat je daarna weer
|
|
|
619 terug kan keren in dezelfde Emacs sessie.
|
|
|
620
|
|
|
621 Op systemen die deze mogelijkheid bieden, zet C-z Emacs stil: je komt weer
|
|
|
622 terug in de shell, maar Emacs is nog aanwezig. In de meeste shells kan je
|
|
|
623 Emacs weer activeren met het "fg" commando, of met "%emacs".
|
|
|
624
|
|
|
625 Op systemen die niet de mogelijkheid bieden om programma's stil te zetten
|
|
|
626 cre-eert C-z een subshell onder Emacs om je zo in de gelegenheid te
|
|
|
627 stellen andere programma's uit te voeren en daarna weer in Emacs terug te
|
|
|
628 keren; Emacs wordt dus niet werkelijk verlaten. In dit geval is het
|
|
|
629 shellcommando "exit" de normale manier om de subshell te verlaten en in
|
|
|
630 Emacs terug te keren.
|
|
|
631
|
|
|
632 Het moment om C-x C-c te gebruiken is wanneer je uit gaat loggen. Het is
|
|
|
633 ook het juiste commando om Emacs te be-eindigen wanneer Emacs opgestart
|
|
|
634 was door een mail programma of iets dergelijks, aangezien die misschien
|
|
|
635 niet met een stilgezette Emacs om kunnen gaan. Normaal gezien is het
|
|
|
636 echter beter Emacs stil te zetten met C-z dan om Emacs te verlaten,
|
|
|
637 behalve als je uit wilt loggen natuurlijk.
|
|
|
638
|
|
|
639 Er bestaan vele C-x commando's. Hier is een lijst van degene die je nu al
|
|
|
640 kent:
|
|
|
641
|
|
|
642 C-x C-f bezoek bestand
|
|
|
643 C-x C-s bewaar bestand
|
|
|
644 C-x C-b laat bufferlijst zien
|
|
|
645 C-x C-c verlaat Emacs
|
|
|
646 C-x u herstel
|
|
|
647
|
|
|
648 Genaamde uitgebreide commando's worden nog minder vaak gebruikt, of worden
|
|
|
649 alleen onder bepaalde omstandigheden gebruikt. Een voorbeeld is het
|
|
|
650 commando replace-string, dat in de hele tekst een string vervangt door een
|
|
|
651 andere string (`to replace' betekent `vervangen'). Als je M-x typt echoot
|
|
|
652 Emacs onderaan het scherm `M-x' en moet je de naam van het commando
|
|
|
653 intypen, in dit geval "replace-string". Als je gewoon "repl s<TAB>" typt
|
|
|
654 maakt Emacs de naam zelf af. Be-eindig het commando met <Return>.
|
|
|
655
|
|
|
656 Het replace-string commando heeft twee argumenten nodig: de string die
|
|
|
657 vervangen moet worden en de string waarmee die vervangen moet worden.
|
|
|
658 Je sluit elk argument af met <Return>.
|
|
|
659
|
|
|
660 >> Plaats de cursor op de lege regel twee regels onder deze.
|
|
|
661 Type dan M-x repl s<Return>gewijzigd<Return>veranderd<Return>.
|
|
|
662
|
|
|
663 Zie hoe deze regel daardoor gewijzigd is. Je hebt elk voorkomen van
|
|
|
664 het woord g-e-w-i-j-z-i-g-d vervangen door "veranderd"; beginnend op
|
|
|
665 de plek waar de cursor staat.
|
|
|
666
|
|
|
667
|
|
|
668 * AUTOMATISCH BEWAREN
|
|
|
669 ---------------------
|
|
|
670
|
|
|
671 Als je een bestand veranderd hebt maar het nog niet bewaard hebt, zouden
|
|
|
672 de veranderinge verloren kunnen gaan als het systeem zou hangen of
|
|
|
673 herstarten. Om je hiertegen te beschermen bewaart Emacs om de zoveel tijd
|
|
|
674 de veranderde tekst automatisch. De naam van het bestand waarin de tekst
|
|
|
675 automatisch bewaard wordt begint en eindigt met een #. Bijvoorbeeld, als
|
|
|
676 je het bestand "hello.c" aan het bewerken bent dan wordt de tekst
|
|
|
677 automatisch bewaard in een bestand dat "#hello.c#" heet. Zodra je het
|
|
|
678 bestand werkelijk bewaart, wordt het automatisch bewaarde bestand weer
|
|
|
679 weggegooid.
|
|
|
680
|
|
|
681 Als de computer crasht kan je de automatisch bewaarde tekst terugkrijgen
|
|
|
682 door de file normal te bezoeken (de originele file, niet de automatisch
|
|
|
683 bewaarde), gevolgd door M-x recover file<Return>. Als Emacs vraagt om
|
|
|
684 bevestiging, antwoord dan yes<Return> en de automatisch bewaarde
|
|
|
685 informatie wordt teruggehaald.
|
|
|
686
|
|
|
687
|
|
|
688 * ECHO GEBIED
|
|
|
689 -------------
|
|
|
690
|
|
|
691 Als je een commando langzaam intypt echoot Emacs de tekens aan de
|
|
|
692 onderkant van het scherm, in een deel dat het "echo gebied" genoemd wordt.
|
|
|
693 Dit gebied bevat de onderste regel van het scherm.
|
|
|
694
|
|
|
695
|
|
|
696 * MODE-REGEL
|
|
|
697 ------------
|
|
|
698
|
|
|
699 De regel direct boven het echo gebied heet de "mode-regel". De mode-regel
|
|
|
700 zier er ongeveer zo uit:
|
|
|
701
|
|
|
702 --**-Emacs: TUTORIAL.nl (Fundamental)--68%------------------------
|
|
|
703
|
|
|
704 Deze regel geeft interessante informatie over Emacs en de tekst die
|
|
|
705 je aan het bewerken bent.
|
|
|
706
|
|
|
707 Je weet al wat de bestandsnaam betekent: het is de naam van het bestand
|
|
|
708 dat je bezoekt. -NN%-- geeft je huidige positie in de tekst aan: NN
|
|
|
709 procent van de tekst bevindt zich boven het scherm. Als het bestand vanaf
|
|
|
710 het begin op het scherm staat, staat er --Top-- in plaats van --00%--.
|
|
|
711 Als het laatste stuk tekst op het scherm staat, zal er --Bot-- staan (van
|
|
|
712 `bottom', `onderkant' in het nederlands). Als de tekst zo klein is dat ze
|
|
|
713 volledig op het scherm past staat --All-- in de mode-regel.
|
|
|
714
|
|
|
715 De sterretjes aan het begin betekenen dat je de tekst gemodificeerd hebt.
|
|
|
716 Direct na het bezoeken of bewaren staan er gewoon streepjes.
|
|
|
717
|
|
|
718 In de mode-regel staat tussen haakjes in welke mode je aan het werken
|
|
|
719 bent. Tenzij een andere mode gewenst is, zit je in de "Fundamental" mode
|
|
|
720 zoals nu (`fundamental' is `basis' in het nederlands). Een dergelijke
|
|
|
721 mode heet een hoofdmode (`major mode' in het engels).
|
|
|
722
|
|
|
723 Emacs heeft verschillende hoofdmodes. Sommige daarvan zijn bedoelt voor
|
|
|
724 het bewerken van verschillende talen of soorten tekst, zoals bijvoorbeeld
|
|
|
725 Lisp mode, Text mode, etc. Op elk moment is er altijd precies een mode
|
|
|
726 actief, en de naam daarvan staat in de mode-regel, op de plaats waar nu
|
|
|
727 "Fundamental" staat.
|
|
|
728
|
|
|
729 Elke hoofdmode zorgt ervoor dat sommige commando's zich anders gedragen.
|
|
|
730 Zo bestaat er een commando om een commentaar in een programma te typen, en
|
|
|
731 aangezien elke programmeertaal een ander idee heeft over hoe commentaar
|
|
|
732 eruit moet zien, moet elke hoofdmode op een andere manier het commentaar
|
|
|
733 beginnen. Elke hoofdmode is de naam van een uitgebreid commando, en met
|
|
|
734 dat commando schakel je om naar die hoofdmode. Zo is bijvoorbeeld
|
|
|
735 M-x fundamental-mode het commando om naar de basismode om te schakelen.
|
|
|
736
|
|
|
737 Als je nederlandse of engelse tekst wil gaan bewerken, zoals bijvoorbeeld
|
|
|
738 dit bestand, kan je beter "text mode" gebruiken, de mode om tekst in een
|
|
|
739 gewone taal te bewerken:
|
|
|
740
|
|
|
741 >> Type M-x text-mode<Return>.
|
|
|
742
|
|
|
743 Wees gerust; geen van de commando's die je geleerd hebt zorgen voor
|
|
|
744 grondige veranderingen in Emacs. Een van de dingen die je kan merken is
|
|
|
745 bijvoorbeeld dat M-f en M-b nu apostrophes als onderdeel van een woord
|
|
|
746 beschouwen. In de vorige, Fundamental, mode behandelen M-f en M-b de
|
|
|
747 apostrophe als ruimte tussen twee woorden.
|
|
|
748
|
|
|
749 Het is gebruikelijk dat hoofdmodes dergelijke subtiele verschillen hebben.
|
|
|
750 De meeste commando's doen dus min of meer hetzelfde in elke hoofdmode.
|
|
|
751
|
|
|
752 Met het commando C-h m kan je de documentatie over de huidige hoofdmode
|
|
|
753 lezen.
|
|
|
754
|
|
|
755 >> Gebruik C-u C-v een paar keer om deze zin in de buurt van de bovenkant
|
|
|
756 van het scherm te krijgen.
|
|
|
757 >> Type C-h m om te zien hoe Text mode verschilt van Fundamental mode.
|
|
|
758 >> Type C-x 1 om de documentatie van het scherm te verwijderen.
|
|
|
759
|
|
|
760 Hoofdmodes heten hoofdmodes omdat er ook bijmodes zijn. Bijmodes zijn
|
|
|
761 geen alternatieven voor hoofdmodes; het zijn slechts kleine modificaties
|
|
|
762 daarvan. Elke bijmode kan aan- of uitgezet worden, onafhankelijk van
|
|
|
763 andere bijmodes en onafhankelijk van de hoofdmode. Je kan dus nul, een,
|
|
|
764 of willekeurig veel minor modes gebruiken.
|
|
|
765
|
|
|
766 Een nuttige bijmode voor het bewerken van tekst in een natuurlijke taal,
|
|
|
767 zoals nederlands, is Auto Fill mode (`auto fill' betekent automatisch
|
|
|
768 uitvullen). Wanneer deze mode aanstaat breekt Emacs automatisch een regel
|
|
|
769 tussen twee woorden af als de regel anders te lang zou worden.
|
|
|
770
|
|
|
771 Je kan Auto Fill mode aanzetten met M-x auto-fill-mode<Return>. Als deze
|
|
|
772 mode al aanstaat, kan je hem uitzetten met M-x auto-fill-mode<Return>.
|
|
|
773 Als de mode uitstaat zet dit commando de mode aan; als ze aanstaat zet dit
|
|
|
774 commando de mode uit. Het commando zet de mode steeds aan en uit zet (`to
|
|
|
775 toggle' in het engels).
|
|
|
776
|
|
|
777 >> Type nu M-x auto-fill-mode<Return>. Type nu vele malen asdf op een
|
|
|
778 regel zodat je kan zien dat de regel in twee-en gesplitst wordt. Er
|
|
|
779 moeten wel spaties tussen de woorden staan, omdat de Auto Fill mode
|
|
|
780 alleen op spaties de regel breekt.
|
|
|
781
|
|
|
782 De rechter kantlijn staat meestal op 70 tekens, maar die kan je veranderen
|
|
|
783 met het C-x f commando. Dit commando accepteert een numeriek argument
|
|
|
784 dat de gewenste kantlijn is.
|
|
|
785
|
|
|
786 >> Type C-x f met 20 als argument (C-u 20 C-x f).
|
|
|
787 Type wat tekst en zie dat Emacs de regels afbreekt bij 20 tekens.
|
|
|
788 Zet de kantlijn nu terug op 70, weer met C-x f.
|
|
|
789
|
|
|
790 Als je de tekst midden in een regel verandert vult Auto Fill mode
|
|
|
791 de regel niet opnieuw.
|
|
|
792 Om een paragraaf opnieuw te vullen, type M-q (Meta-q) terwijl de
|
|
|
793 cursor in de paragraaf staat.
|
|
|
794
|
|
|
795 >> Plaats de cursor in de voorgaande paragraaf en type M-q.
|
|
|
796
|
|
|
797
|
|
|
798 * ZOEKEN
|
|
|
799 --------
|
|
|
800
|
|
|
801 Emacs kan strings zoeken (een string is een rij tekens), zowel volgend op
|
|
|
802 de cursorpositie, als eraan voorafgaand. Het zoeken van een string
|
|
|
803 verplaatst de cursor naar de volgende plaats waar de gezochte string
|
|
|
804 voorkomt.
|
|
|
805
|
|
|
806 Het zoekcommando van Emacs is anders dan de zoekcommando's van de meeste
|
|
|
807 tekstverwerkers; het zoekt incrementeel. Dit betekent dat het zoeken
|
|
|
808 gebeurt tijdens het intypen van de gezochte string.
|
|
|
809
|
|
|
810 Het commando om vooruit zoeken te starten is C-s (met de `s' van `to
|
|
|
811 search', i.e. zoeken); C-r start het zoeken achteruit (met de `r' van
|
|
|
812 `reverse' of achteruit). WACHT nog even met ze te proberen.
|
|
|
813
|
|
|
814 Als je C-s typt verschijnt de string "I-search" in het echo gebied. Dit
|
|
|
815 betekent dat Emacs bezig is met een `incremental search' (incrementele
|
|
|
816 zoekopdracht) en wacht op het intypen van de zoekstring. <RET> be-eindigt
|
|
|
817 het zoeken.
|
|
|
818
|
|
|
819 >> Type nu C-s om het zoeken te start. Type nu, LANGZAAM, een letter per
|
|
|
820 keer, het woord `cursor', met een pauze na elke letter zodat je kan
|
|
|
821 zien wat er met de cursor gebeurt. Je hebt nu eenmaal naar het woord
|
|
|
822 `cursor' gezocht.
|
|
|
823 >> Type nogmaals C-s, om naar het volgende voorkomen van `cursor' te
|
|
|
824 zoeken.
|
|
|
825 >> Type nu viermaal <Delete> en let op de cursorbewegingen.
|
|
|
826 >> Type <RET> om het zoeken te be-eindigen.
|
|
|
827
|
|
|
828 Zag je wat er gebeurde? Tijdens incrementeel zoeken probeert Emacs naar
|
|
|
829 de eerste plek te gaan waar de string staat die je tot dan toe getypt
|
|
|
830 hebt. Om naar de volgende plek te gaan, type je C-s nog een keer. Als er
|
|
|
831 geen volgende plek is piept Emacs en vertelt je dat de zoekopdracht faalt
|
|
|
832 (`failing' in het engels); met C-g kan je het zoeken afbreken.
|
|
|
833
|
|
|
834 OPMERKING: Op sommige systemen gebeurt er helemaal niets als je C-x C-s
|
|
|
835 typt, en daarna ook niets meer. Dit komt door een eigenschap van de
|
|
|
836 machine waarop je werkt die te maken heeft met `flow control'. Met C-s
|
|
|
837 stopt de `flow' en komt niets meer van wat je typt bij Emacs terecht. Om
|
|
|
838 deze situatie te herstellen, type C-q. Lees daarna de "Spontaneous Entry
|
|
|
839 to Incremental Search" sectie in het Emacs handboek over hoe om te gaan
|
|
|
840 met deze situatie.
|
|
|
841
|
|
|
842 Als je tijdens incrementeel zoeken <Delete> typt, zal je zien dat het
|
|
|
843 laatste teken dat je in de zoekstring typte weggehaald wordt en dat het
|
|
|
844 zoeken teruggaat naar de voorgaande plaats. Als je bijvoorbeeld begint
|
|
|
845 met zoeken en je typt een "c" dan ga je naar het eerste voorkomen van een
|
|
|
846 "c". Type je vervolgens een "u" dan gaat de cursor naar het eerste
|
|
|
847 voorkomen van de string "cu". Als je nu <Delete> typt, dan wordt de "u"
|
|
|
848 van de zoekstring afgehaald en gaat de cursor terug naar de plaats waar
|
|
|
849 hij stond voordat je de "u" intypte, i.e. het eerste voorkomen van de "c".
|
|
|
850
|
|
|
851 Als je tijdens een zoekoperatie een control- of meta-teken intypt dan
|
|
|
852 wordt het zoeken be-eindigd. Er zijn een paar uitzonderingen, namelijk
|
|
|
853 tekens die tijdens zoeken een speciale betekenis hebben, zoals C-s en C-r.
|
|
|
854
|
|
|
855 Met C-s begin je te zoeken naar het eerste voorkomen van de zoekstring NA
|
|
|
856 de huidige cursorpositie. Als je iets wilt zoeken dat eerder in de tekst
|
|
|
857 moet voorkomen, gebruik dan C-r i.p.v. C-s. Alles wat we nu weten over
|
|
|
858 C-s geldt ook voor C-r, alleen de zoekrichting is omgedraaid.
|
|
|
859
|
|
|
860
|
|
|
861 * MEERDERE VENSTERS
|
|
|
862 -------------------
|
|
|
863
|
|
|
864 Een van Emacs' aardige eigenschappen is dat je meerdere vensters op het
|
|
|
865 scherm kan laten zien.
|
|
|
866
|
|
|
867 >> Zet de cursor op deze regel en type C-u 0 C-l.
|
|
|
868
|
|
|
869 >> Type C-x 2 om het scherm in twee vensters op te splitsen.
|
|
|
870 Beide vensters laten deze uitleg zien; de cursor blijft in het
|
|
|
871 bovenste venster.
|
|
|
872
|
|
|
873 >> Type C-M-v om de tekst in het onderste venster te verschuiven.
|
|
|
874 (Als je geen Meta toets hebt, type dan ESC C-v.)
|
|
|
875
|
|
|
876 >> Type C-x o (met de `o' van `other'; `ander' in het nederlands)
|
|
|
877 om de cursor naar het andere venster te verplaatsen.
|
|
|
878
|
|
|
879 >> Verschuif de tekst in het onderste venster, m.b.v. C-v en M-v.
|
|
|
880 Zorg ervoor dat je deze uitleg in het bovenste venster leest.
|
|
|
881
|
|
|
882 >> Type weer C-x o om de cursor weer in het bovenste venster
|
|
|
883 te zetten. De cursor staat weer precies op de plaats waar
|
|
|
884 hij stond toen je het venster verliet.
|
|
|
885
|
|
|
886 Je kan C-x o blijven gebruiken om van venster naar venster te gaan. Elk
|
|
|
887 venster heeft zijn eigen cursorpositie; de cursor is altijd maar zichtbaar
|
|
|
888 in een daarvan. Alle normale commando's hebben betrekking op het venster
|
|
|
889 waar de cursor in staat. Dit venster is het `geselecteerde venster'
|
|
|
890 (`selected window' in het engels).
|
|
|
891
|
|
|
892 Het C-M-v commando is erg nuttig wanneer je tekst aan het bewerken bent in
|
|
|
893 het ene venster, terwijl je het andere venster als referentie gebruikt.
|
|
|
894 Je kan de cursor dan altijd in het venster houden waarin je bezig bent,
|
|
|
895 terwijl je met C-M-v door de tekst in het andere venster loopt.
|
|
|
896
|
|
|
897 C-M-v is een voorbeeld van een CONTROL-META teken. Als je een echte META
|
|
|
898 toets hebt kan je C-M-v intypen door zowel CTRL als META ingedrukt te
|
|
|
899 houden terwijl je v typt. Het maakt niet uit in welke volgorde je de CTRL
|
|
|
900 en META indrukt; het gaat erom welke ingedrukt zijn terwijl je typt.
|
|
|
901
|
|
|
902 Als je geen echte META toets hebt kan je ESC gebruiken; de volgorde maakt
|
|
|
903 dan wel uit. Je moet dan ESC typen, gevolgd door CTRL-v; CTRL-ESC v zal
|
|
|
904 niet werken. Dit komt doordat ESC zelf een teken is, terwijl CTRL en META
|
|
|
905 dat niet zijn.
|
|
|
906
|
|
|
907 >> Type C-x 1 (in het bovenste venster) om het onderste venster te laten
|
|
|
908 verdwijnen.
|
|
|
909
|
|
|
910 (Als je C-x 1 typt in het onderste venster laat je het bovenste
|
|
|
911 verdwijnen. C-x 1 betekent zoveel als `ik wil maar 1 venster,
|
|
|
912 en wel dat venster waar de cursor nu in staat.')
|
|
|
913
|
|
|
914 Hier is nog een manier om twee venster te krijgen die elk een andere tekst
|
|
|
915 laten zien:
|
|
|
916
|
|
|
917 >> Type C-x 4 C-f gevolgd door de naam van een van je bestanden, gevolgd
|
|
|
918 door <Return>. Het opgegeven bestand zal in het onderste venster
|
|
|
919 verschijnen, en de cursor zal in dat venster staan.
|
|
|
920
|
|
|
921 >> Type C-x o om terug naar het bovenste venster te gaan, en C-x 1 om
|
|
|
922 het onderste venster te laten verdwijnen.
|
|
|
923
|
|
|
924
|
|
|
925 * RECURSIEVE BEWERKINGSNIVEAUS
|
|
|
926 ------------------------------
|
|
|
927
|
|
|
928 Soms kom je in Emacs in een recursief bewerkingsniveau terecht (engels:
|
|
|
929 `recursive editing level'). Dit is te zien in de moderegel aan de rechte
|
|
|
930 haken om de haakjes die om naam van de hoofdmode staan. Dan staat er
|
|
|
931 bijvoorbeeld [(Fundamental)] in plaats van (Fundamental).
|
|
|
932
|
|
|
933 Type ESC ESC ESC Om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. Dit is
|
|
|
934 een generiek `ontsnappingscommando'. Je kan het ook gebruiken om extra
|
|
|
935 vensters weg te gooien of om uit de minibuffer te komen.
|
|
|
936
|
|
|
937 >> Type M-x om in een minibuffer te komen, en type dan ESC ESC ESC
|
|
|
938 om er weer uit te komen.
|
|
|
939
|
|
|
940 C-g is niet bruikbaar om uit een recursief bewerkingsniveau te komen. De
|
|
|
941 reden hiervoor is dat C-g gebruikt wordt om commando's af te breken BINNEN
|
|
|
942 het recursieve bewerkingsniveau.
|
|
|
943
|
|
|
944
|
|
|
945 * MEER INFORMATIE
|
|
|
946 -----------------
|
|
|
947
|
|
|
948 We hebben geprobeerd je met deze uitleg precies genoeg informatie te geven
|
|
|
949 om met Emacs te beginnen. De mogelijkheden van Emacs zijn zo legio dat
|
|
|
950 het onmogelijk is nu alles uit te leggen. Emacs heeft zoveel nuttige
|
|
|
951 mogelijkheden dat je er meer over zou kunnen willen leren. Emacs heeft
|
|
|
952 commando's om documentatie te laten zien over Emacs commando's. Deze
|
|
|
953 `helpcommando's' beginnen allemaal met C-h: `het Hulpteken'.
|
|
|
954
|
|
|
955 Om hulp te krijgen, type C-h, gevolgd door een teken om aan te duiden
|
|
|
956 welke hulp je wilt. Als je het echt niet meer weet, type C-h ? en Emacs
|
|
|
957 vertelt welke hulp het allemaal te bieden heeft. Als je C-h hebt getypt
|
|
|
958 maar van gedachten veranderd bent, type je gewoon C-g om het af te breken.
|
|
|
959
|
|
|
960 (Op sommige computers is de betekenis van C-h veranderd. Dat is een
|
|
|
961 slecht plan, zeker als die verandering op alle gebruikers invloed heeft,
|
|
|
962 en is dus een geldige reden om je beklag te doen bij de systeembeheerder
|
|
|
963 of helpdesk. Als C-h intussen niet een bericht onderaan het scherm laat
|
|
|
964 zien over mogelijke hulp, probeer dan de F1 toets (functietoets 1) of
|
|
|
965 gebruik M-x help RET.)
|
|
|
966
|
|
|
967 De eenvoudigste hulp is C-h c. Type C-h, het teken `c' en een teken of
|
|
|
968 uitgebreid commando, en Emacs laat een zeer korte beschrijving van het
|
|
|
969 commando zien.
|
|
|
970
|
|
|
971 >> Type C-h c Control-p.
|
|
|
972 De beschrijving die getoond wordt zou zoiets moeten zijn als
|
|
|
973
|
|
|
974 C-p runs the command previous-line
|
|
|
975
|
|
|
976 (nederlands: C-p voert het commando previous-line uit.)
|
|
|
977
|
|
|
978 Dit commando vertelt je `de naam van de functie'. Functies worden vooral
|
|
|
979 gebruikt om Emacs uit te breiden of aan de wensen van de gebruiker aan te
|
|
|
980 passen. Aangezien functienamen gekozen zijn om aan te geven wat de
|
|
|
981 functie doet, zijn ze ook geschikt als erg korte documentatie; genoeg om
|
|
|
982 je te herinneren aan wat de commando's die je al geleerd hebt betekenen.
|
|
|
983
|
|
|
984 Uitgebreide commando's zoals C-x C-s en (als je geen META, EDIT or ALT
|
|
|
985 toets hebt) <ESC> v kunnen ook getypt worden na C-h c.
|
|
|
986
|
|
|
987 Om meer informatie over een commando te krijgen, type C-h k in plaats van
|
|
|
988 C-h c.
|
|
|
989
|
|
|
990 >> Type C-h k Control-p.
|
|
|
991
|
|
|
992 Dit laat de documentatie van de functie zien, inclusief de naam van de
|
|
|
993 functies, in een apart venster. Als je klaar bent met lezen, type C-x 1
|
|
|
994 om van dat venster af te komen. Je hoeft dat natuurlijk niet meteen te
|
|
|
995 doen. Je kan ook eerst wat anders doen voordat je C-x 1 typt.
|
|
|
996
|
|
|
997 Hier zijn nog wat nuttige mogelijkheden van C-h:
|
|
|
998
|
|
|
999 C-h f Beschrijf een functie. Je moet de naam van de functie
|
|
|
1000 intypen.
|
|
|
1001
|
|
|
1002 >> Type C-h f previous-line<Return>
|
|
|
1003 Dit laat alle informatie zien die Emacs heeft over de functie die het
|
|
|
1004 C-p commando implementeert.
|
|
|
1005
|
|
|
1006 C-h a Commando Apropos. Type een woord in en Emacs zal een
|
|
|
1007 lijst van alle commando's laten zien waarin dat woord
|
|
|
1008 voorkomt. Al deze commando's kunnen aangeroepen worden
|
|
|
1009 met M-x. Bij sommige commando's staat met welke tekens
|
|
|
1010 dit commando direct uitgevoerd kan worden.
|
|
|
1011
|
|
|
1012 >> Type C-h a file<Return>.
|
|
|
1013
|
|
|
1014 Dit laat in een ander venster alle M-x commando's zien met `file' in hun
|
|
|
1015 naam. Je zal teken-commando's zien als C-x C-f naast de overeenkomende
|
|
|
1016 commandonaam zoals find-file.
|
|
|
1017
|
|
|
1018 >> Type C-M-v herhaaldelijk om de tekst in het hulpvenster te verschuiven.
|
|
|
1019
|
|
|
1020 >> Type C-x 1 om het hulpvenster weg te gooien.
|
|
|
1021
|
|
|
1022
|
|
|
1023 * CONCLUSIE
|
|
|
1024 -----------
|
|
|
1025
|
|
|
1026 Denk eraan dat je met C-x C-c gebruikt om Emacs te verlaten. Om tijdelijk
|
|
|
1027 een shell te krijgen en daarna weer in Emacs terug te komen, type C-x.
|
|
|
1028
|
|
|
1029 De bedoeling van deze uitleg is dat ze begrijpelijk is voor alle nieuwe
|
|
|
1030 Emacs gebruikers. Als je dus iets onduidelijks bent tegengekomen blijf
|
|
|
1031 dan niet zitten en maak jezelf geen verwijten. Klaag erover!
|
|
|
1032
|
|
|
1033
|
|
|
1034 * COPI-EREN
|
|
|
1035 -----------
|
|
|
1036
|
|
|
1037 (De engelse versie van) deze uitleg is voorafgegaan door een lange reeks
|
|
|
1038 van Emacs tutorials, die begon met de uitleg die Stuart Cracraft schreef
|
|
|
1039 voor de originele Emacs. Deze nederlandse vertaling is gemaakt door
|
|
|
1040 Pieter Schoenmakers <tiggr@ics.ele.tue.nl> op basis van de GNU Emacs 20.2
|
|
|
1041 TUTORIAL.
|
|
|
1042
|
|
|
1043 (Wat nu volgt is een vertaling naar het nederlands van de condities voor
|
|
|
1044 gebruik en verspreiding van deze uitleg. Deze vertaling is niet
|
|
|
1045 gecontroleerd door een jurist. Er kunnen derhalve geen rechten aan de
|
|
|
1046 vertaling worden ontleend, en de vertaling wordt gevolgd door het engelse
|
|
|
1047 origineel.)
|
|
|
1048
|
|
|
1049 Deze versie van de uitleg valt onder copyright, net als GNU Emacs.
|
|
|
1050 Je mag deze uitleg distribu-eren onder bepaalde condities:
|
|
|
1051
|
|
|
1052 Copyright (c) 1985, 1996, 1997 Free Software Foundation
|
|
|
1053
|
|
|
1054 Iedereen mag letterlijke copi-en van dit document, zoals ontvangen,
|
|
|
1055 verspreiden, op elke medium, vooropgesteld dat de copyrightmelding en
|
|
|
1056 toestemmingsmelding niet aangetast worden en dat de verspreider aan de
|
|
|
1057 ontvanger dezelfde distributierechten verleend als aan hem verleend
|
|
|
1058 door deze melding.
|
|
|
1059
|
|
|
1060 Toestemming wordt verleend om gemodificeerde versies van dit document,
|
|
|
1061 of delen daarvan, te verspreiden, onder bovenstaande condities,
|
|
|
1062 vooropgesteld dat ze ook duidelijk melding maken van degene die als
|
|
|
1063 laatste modificaties doorgevoerd heeft.
|
|
|
1064
|
|
|
1065 De condities voor het copi-eren van Emacs zelf zijn complexer dan dit,
|
|
|
1066 maar gebaseerd op dezelfde gedachte. Lees het bestand COPYING en geef
|
|
|
1067 vervolgens copi-en van Emacs aan al je vrienden. Help bij het uitroeien
|
|
|
1068 van softwarebeschermingspolitiek (`software eigendom') door vrije software
|
|
|
1069 te gebruiken, schrijven en delen!
|
|
|
1070
|
|
|
1071 (Engels origineel van de copyrightmelding en condities:
|
|
|
1072
|
|
|
1073 This version of the tutorial, like GNU Emacs, is copyrighted, and
|
|
|
1074 comes with permission to distribute copies on certain conditions:
|
|
|
1075
|
|
|
1076 Copyright (c) 1985, 1996 Free Software Foundation
|
|
|
1077
|
|
|
1078 Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim copies
|
|
|
1079 of this document as received, in any medium, provided that the
|
|
|
1080 copyright notice and permission notice are preserved,
|
|
|
1081 and that the distributor grants the recipient permission
|
|
|
1082 for further redistribution as permitted by this notice.
|
|
|
1083
|
|
|
1084 Permission is granted to distribute modified versions
|
|
|
1085 of this document, or of portions of it,
|
|
|
1086 under the above conditions, provided also that they
|
|
|
1087 carry prominent notices stating who last altered them.
|
|
|
1088
|
|
|
1089 The conditions for copying Emacs itself are more complex, but in the
|
|
|
1090 same spirit. Please read the file COPYING and then do give copies of
|
|
|
1091 GNU Emacs to your friends. Help stamp out software obstructionism
|
|
|
1092 ("ownership") by using, writing, and sharing free software!)
|
