215
+ − 1 Copyright (c) 1985, 1994 Free Software Foundation, Inc. Szczeg�y na
+ − 2 ko�cu pliku.
+ − 3
+ − 4 Czytasz w�a�nie kr�tki podr�cznik Emacsa.
+ − 5
+ − 6 Polecenia Emacsa og�lnie wymagaj� wci�ni�cia klawisza CONTROL (czasami
+ − 7 oznaczanego CTRL lub CTL) lub klawisza META. Na niekt�rych
+ − 8 klawiaturach klawisz META jest oznaczany ALT lub EDIT, albo jeszcze
+ − 9 inaczej (na przyk�ad na klawiaturach firmy SUN klawisz ze znakiem karo
+ − 10 na lewo od klawisza odst�pu to jest w�a�nie META). Je�li nie masz
+ − 11 klawisza META, mo�esz w jego zast�pstwie u�ywa� ESC. Zamiast pisa�
+ − 12 META czy CONTROL za ka�dym razem, gdy masz przycisn�� ten klawisz,
+ − 13 u�ywa� b�dziemy nast�puj�cych skr�t�w:
+ − 14
+ − 15 C-<znak> oznacza trzymanie klawisza CONTROL podczas
+ − 16 wciskania klawisza <znak>. Na przyk�ad C-f b�dzie odpowiada�o
+ − 17 naci�ni�ciu f, podczas gdy klawisz CONTROL by� wci�ni�ty.
+ − 18
+ − 19 M-<znak> oznacza trzymanie klawisza META wci�ni�tego podczas
+ − 20 wciskania klawisza <znak>. Je�li nie masz klawisza META,
+ − 21 naci�nij i pu�� klawisz ESC, a potem naci�nij
+ − 22 klawisz <znak>.
+ − 23
+ − 24 Uwaga: by zako�czy� sesje Emacsa naci�nij C-x C-c (dwa znaki).
+ − 25
+ − 26 Znaki ">>" na lewym marginesie w dalszej cz�ci tego podr�cznika
+ − 27 oznaczaj� �wiczenia dla Ciebie. Na przyk�ad:
+ − 28 <<Blank lines inserted here by startup of help-with-tutorial>>
+ − 29
+ − 30 >> Teraz naci�nij C-v (nast�pny ekran), by przej�� na nast�pny ekran
+ − 31 podr�cznika (zr�b to naciskaj�c jednocze�nie klawisz CONTROL
+ − 32 i v). Od tego momentu powiniene� robi� to zawsze, gdy dojdziesz
+ − 33 do ko�ca ekranu.
+ − 34
+ − 35 Zwr�� uwag� na to, ze kilka linii powtarza si�, gdy przechodzisz z
+ − 36 ekranu na ekran; zachowanie to ma zapewni� pewna ci�g�o�� podczas
+ − 37 przesuwania si� w obr�bie pliku.
+ − 38
+ − 39 Pierwsza umiej�tno�ci�, kt�ra powiniene� opanowa�, jest spos�b
+ − 40 przesuwania si� z miejsca na miejsce. Ju� wiesz, jak przesuwa� si� o
+ − 41 jeden ekran do przodu. By przesun�� si� o jeden ekran do tylu,
+ − 42 wci�nij M-v (wci�nij META i naci�nij v, lub naci�nij <ESC>v je�li nie
+ − 43 masz klawisza META lub EDIT).
+ − 44
+ − 45 >> Spr�buj nacisn�� M-v, a potem C-v by przesun�� si� w prz�d i w ty�
+ − 46 kilka razy.
+ − 47
+ − 48
+ − 49 PODSUMOWANIE
+ − 50 ------------
+ − 51
+ − 52 Nast�puj�ce polecenia s� u�yteczne do przegl�dania po jednym ekranie:
+ − 53
+ − 54 C-v Przesu� si� o jeden ekran do przodu
+ − 55 M-v Przesu� si� o jeden ekran do tylu
+ − 56 C-l Wyczy�� ekran i wy�wietl go na nowo, umieszczaj�c
+ − 57 tekst z okolic kursora w �rodku ekranu.
+ − 58 (Ta kombinacja to CONTROL-L, a nie CONTROL-1.)
+ − 59
+ − 60 >> Znajd� kursor i zapami�taj, jaki tekst jest w jego okolicy.
+ − 61 Naci�nij nast�pnie C-l.
+ − 62 Znajd� kursor jeszcze raz i zwr�� uwag�, �e znajduje
+ − 63 si� on w okolicy tego samego tekstu.
+ − 64
+ − 65
+ − 66 PODSTAWY KIEROWANIA KURSOREM
+ − 67 ----------------------------
+ − 68
+ − 69 Przesuwanie si� z ekranu na ekran jest u�yteczne, ale jak przej�� do
+ − 70 okre�lonego miejsca w obr�bie jednego ekranu?
+ − 71
+ − 72 Mo�na to zrobi� na kilka sposob�w. Najprostszym jest u�ycie polece�
+ − 73 C-p, C-b, C-f oraz C-n. Ka�de z tych polece� przesuwa kursor o jeden
+ − 74 wiersz lub kolumn� w okre�lonym kierunku. Oto schemat, kt�ry to
+ − 75 obrazuje:
+ − 76
+ − 77 Poprzednia linia, C-p
+ − 78 (ang. previous line)
+ − 79 :
+ − 80 :
+ − 81 Wstecz, C-b .... Kursor .... Do przodu, C-f
+ − 82 (ang. back) : (ang. forward)
+ − 83 :
+ − 84 :
+ − 85 Nast�pna linia, C-n
+ − 86 (ang. next line)
+ − 87
+ − 88 >> Przesu� kursor na �rodek schematu za pomoc� C-n lub C-p. Naci�nij
+ − 89 potem C-l, by zobaczy� ca�y diagram na �rodku ekranu.
+ − 90
+ − 91 To s� podstawowe polecenia kieruj�ce po�o�eniem kursora, kt�rych
+ − 92 b�dziesz u�ywa� nieustannnie, warto wi�c je zapami�ta�.
+ − 93
+ − 94 >> Naci�nij kilka razy C-n, by przesun�� kursor do tej linii.
+ − 95
+ − 96 >> Przesu� si� w g��b linii za pomoc� C-f, a potem do g�ry za pomoc�
+ − 97 C-p. Zwr�� uwag� na zachowanie si� C-p, gdy kursor jest w �rodku
+ − 98 linii.
+ − 99
+ − 100 Ka�da linia tekstu ko�czy si� znakiem nowej linii, kt�ry oddziela ja
+ − 101 od nast�pnej. Ka�dy Tw�j plik powinien ko�czy� si� znakiem nowej
+ − 102 linii (ale Emacs nie zmusza Ci� do tego).
+ − 103
+ − 104 >> Spr�buj nacisn�� C-b na pocz�tku linii. Powinno to Ci� przenie��
+ − 105 na koniec poprzedniej linii. Dzieje si� tak dlatego, �e kursor
+ − 106 przechodzi nad znakiem nowej linii.
+ − 107
+ − 108 C-f przechodzi nad znakiem nowej linii tak samo jak C-b.
+ − 109
+ − 110 >> Naci�nij kilka razy C-b, by� dostrzeg�, gdzie jest kursor.
+ − 111 Naci�nij potem C-f, by wr�ci� na koniec linii. W ko�cu naci�nij
+ − 112 jeszcze raz C-f, by przej�� do nast�pnej linii.
+ − 113
+ − 114 Gdy przesuwasz kursor poza dolna kraw�d� ekranu, tekst za kraw�dzi�
+ − 115 przesuwa si� na ekran (ang. scrolling). Dzi�ki temu Emacs mo�e
+ − 116 przesun�� kursor do okre�lonego miejsca bez umieszczania go poza
+ − 117 ekranem.
+ − 118
+ − 119 >> Spr�buj przesun�� kursor poza dolna granice ekranu za pomoc� C-n i
+ − 120 zobacz co si� stanie.
+ − 121
+ − 122 Je�li przesuwanie si� o jeden znak na raz jest dla Ciebie za wolne,
+ − 123 spr�buj przesuwa� si� o s�owa. M-f (Meta-f) przesuwa kursor do przodu
+ − 124 o s�owo, a M-b przesuwa go do tylu o jedno s�owo.
+ − 125
+ − 126 >> Spr�buj nacisn�� kilka M-f i M-b.
+ − 127
+ − 128 Gdy jeste� w �rodku s�owa, M-f przesuwa kursor na koniec s�owa. Je�li
+ − 129 natomiast jeste� w przerwie miedzy s�owami, M-f przesuwa kursor na
+ − 130 koniec nast�pnego s�owa. M-b zachowuje si� podobnie, jak chodzi o
+ − 131 ruch do ty�u.
+ − 132
+ − 133 >> Naci�nij M-f i M-b kilka razy na przemian z C-f i C-b tak, by�
+ − 134 m�g� zauwa�y� dzia�anie M-f i M-b naci�nietych w r�nych miejscach
+ − 135 wewn�trz i pomi�dzy s�owami.
+ − 136
+ − 137 Zauwa� podobie�stwo pomi�dzy C-f i C-b oraz M-f i M-b. Bardzo cz�sto
+ − 138 kombinacje zawieraj�ce Meta opisuj� operacje zwi�zane z jednostkami
+ − 139 j�zykowymi (s�owa, zdania, akapity), podczas gdy kombinacje oparte o
+ − 140 Control dzia�aj� na podstawowych jednostkach niezale�nych od tego, co
+ − 141 edytujesz (znaki, linie, itd.).
+ − 142
+ − 143 Ta zale�no�� stosuje si� do linii i zda�: C-a i C-e przesuwaj� kursor
+ − 144 na pocz�tek i koniec linii, a M-a i M-e przesuwaj� go na pocz�tek i
+ − 145 koniec zdania.
+ − 146
+ − 147 >> Naci�nij kilka razy C-a, a potem kilka razy C-e.
+ − 148 Powt�rz to z M-a, a potem z M-e.
+ − 149
+ − 150 Czy zauwa�y�e�, ze powtarzanie C-a nic nie zmienia, natomiast powt�rne
+ − 151 M-a przesuwa Ci� o jedno zdanie? Chocia� nie jest to do ko�ca
+ − 152 analogiczne, wydaje si� jednak naturalne.
+ − 153
+ − 154 Po�o�enie kursora w tek�cie okre�lane jest mianem "punktu".
+ − 155
+ − 156 Oto podsumowanie prostych polece� s�u��cych do przesuwania kursora,
+ − 157 w��cznie z operacjami dotycz�cymi s��w i zda�:
+ − 158
+ − 159 C-f Do przodu o jeden znak
+ − 160 C-b W ty� o jeden znak
+ − 161
+ − 162 M-f Do przodu o s�owo
+ − 163 M-b W ty� o s�owo
+ − 164
+ − 165 C-n Nast�pna linia
+ − 166 C-p Poprzednia linia
+ − 167
+ − 168 C-a Pocz�tek linii
+ − 169 C-e Koniec linii
+ − 170
+ − 171 M-a W ty� na pocz�tek zdania
+ − 172 M-e Do przodu na koniec zdania
+ − 173
+ − 174 >> Prze�wicz kilka razy wszystkie powy�sze polecenia dla wprawy.
+ − 175 S� one najcz�ciej u�ywanymi poleceniami.
+ − 176
+ − 177 Dwa inne wa�ne polecenia przesuwaj�ce kursor to M-< (Meta i znak
+ − 178 mniejszo�ci), kt�re przesuwa kursor na pocz�tek ca�ego tekstu i M->
+ − 179 (Meta i znak wi�kszo�ci), kt�re przesuwa kursor na koniec ca�ego
+ − 180 tekstu.
+ − 181
+ − 182 Na wi�kszo�ci terminali "<" jest nad przecinkiem, tak wiec musisz u�y�
+ − 183 klawisza Shift by nacisn�� "<". Musisz wiec tak�e u�y� Shift by
+ − 184 nacisn�� M-<. Bez Shift by�oby to M-przecinek.
+ − 185
+ − 186 >> Naci�nij M-< by przej�� na pocz�tek podr�cznika. U�yj potem C-v
+ − 187 kilkukrotnie, by wr�ci� tutaj.
+ − 188
+ − 189 >> Teraz naci�nij M->, by przej�� na koniec podr�cznika. Wr�� do tego
+ − 190 miejsca za pomoc� kilkukrotnego M-v.
+ − 191
+ − 192 Je�li Tw�j terminal ma klawisze strza�ek, to mo�esz ich u�y� do
+ − 193 przesuwania kursora. Zalecamy Ci nauczenie si� kombinacji C-b, C-f,
+ − 194 C-n i C-p z trzech powod�w. Po pierwsze, dzia�aj� one na wszystkich
+ − 195 typach terminali. Po drugie, gdy ju� zdob�dziesz pewna praktyk� w
+ − 196 pos�ugiwaniu si� Emacsem, b�dzie Ci szybciej nacisn�� te kombinacje
+ − 197 ni� klawisze strza�ek (poniewa� nie wymaga to przenoszenia d�oni z
+ − 198 miejsca, kt�re zajmuj� podczas szybkiego pisania za pomoc� 10 palc�w).
+ − 199 Po trzecie wreszcie, gdy ju� wyrobisz sobie zwyczaj pos�ugiwania si�
+ − 200 tymi poleceniami z klawiszem Control, b�dziesz m�g� �atwo nauczy� si�
+ − 201 innych zaawansowanych polece� przesuwaj�cych kursor.
+ − 202
+ − 203 Wi�kszo�� polece� Emacsa akceptuje argument liczbowy; dla wi�kszo�ci
+ − 204 polece� s�u�y on jako liczba powt�rze�. Spos�b, w jaki okre�lasz
+ − 205 liczb� powt�rze� polecenia, to naci�niecie C-u a potem cyfr, zanim
+ − 206 naci�niesz polecenie. Je�li masz klawisz META (lub EDIT lub ALT),
+ − 207 alternatywnym sposobem jest wciskanie klawiszy cyfr podczas
+ − 208 wprowadzania argumentu liczbowego. Zalecamy nauczenie si� metody
+ − 209 klawisza C-u, poniewa� dzia�a ona na wszystkich terminalach.
+ − 210
+ − 211 Na przyk�ad C-u 8 C-f przesuwa kursor do przodu o osiem znak�w.
+ − 212
+ − 213 >> Spr�buj u�y� C-n i C-p z argumentem liczbowym, by przesun�� kursor
+ − 214 do jednej z linii w pobli�u tego zdania za pomoc� tylko jednego
+ − 215 polecenia.
+ − 216
+ − 217 Wi�kszo�� polece� u�ywa argumentu liczbowego jako liczba powt�rze�.
+ − 218 Jest kilka polece�, kt�re u�ywaj� go w inny spos�b. C-v i M-v s�
+ − 219 w�r�d tych wyj�tk�w. Je�li poda si� im argument, przesuwaj� zawarto��
+ − 220 ekranu w gore lub w d� o podana liczb� linii zamiast o tyle� ekran�w.
+ − 221 Na przyk�ad C-u 4 C-v przewija ekran o 4 linie.
+ − 222
+ − 223 >> Spr�buj nacisn�� C-u 8 C-v.
+ − 224
+ − 225 To powinno by�o przewin�� ekran do g�ry o 8 linii. Je�li chcia�by�
+ − 226 przewin�� go w d�, mo�esz poda� argument przed poleceniem M-v.
+ − 227
+ − 228 Je�li u�ywasz systemu X-Windows, prawdopodobnie po prawej stronie okna
+ − 229 Emacsa znajduje si� prostok�tny obszar, nazywany po angielsku
+ − 230 "scrollbar". Za jego pomoc� mo�esz przewija� tekst, u�ywaj�c do tego
+ − 231 celu myszy.
+ − 232
+ − 233 >> Spr�buj nacisn�� �rodkowy klawisz myszy u g�ry pod�wietlonego
+ − 234 obszaru na scrollbarze. To powinno przewin�� tekst do miejsca
+ − 235 okre�lonego wysoko�ci�, na kt�rej nacisn��e� klawisz myszy.
+ − 236
+ − 237 >> Przesu� mysz do miejsca oddalonego od g�rnego ko�ca scrollbaru
+ − 238 mniej wi�cej o trzy linie i naci�nij lewy klawisz myszy kilka razy.
+ − 239
+ − 240
+ − 241 * KIEROWANIE KURSOREM Z X TERMINALA
+ − 242 -----------------------------------
+ − 243
+ − 244 Je�li masz X terminal, prawdopodobnie �atwiej Ci b�dzie u�ywa�
+ − 245 klawiszy strza�ek po prawej stronie klawiatury do kierowania kursorem.
+ − 246 Klawisze strza�ek w lewo, w prawo, w g�r� i w d� dzia�aj� zgodnie z
+ − 247 oczekiwaniem; odpowiadaj� one dok�adnie C-b, C-f, C-p i C-n, ale s�
+ − 248 �atwiejsze do zapami�tania. Mo�esz tak�e u�ywa� C-lewo i C-prawo by
+ − 249 przesuwa� si� o s�owa oraz C-g�ra i C-d�, by przesuwa� si� o bloki
+ − 250 (np. akapity, je�li edytujesz tekst). Je�li masz klawisze oznaczone
+ − 251 HOME (lub BEGIN) oraz END, zanios� Ci� one na pocz�tek i koniec linii,
+ − 252 a C-home i C-end na pocz�tek i koniec pliku. Je�li Twoja klawiatura
+ − 253 ma klawisze PgUp i PgDn, mo�esz ich u�y� do przesuwania si� o jeden
+ − 254 ekran za jednym razem, tak jak M-v i C-v.
+ − 255
+ − 256 Wszystkie te polecenia akceptuj� argument liczbowy, jak to jest
+ − 257 opisane powy�ej. Mo�esz stosowa� pewne skr�ty w celu wpisania tych
+ − 258 argument�w: naci�nij i trzymaj CONTROL lub META i wpisz liczb�. Na
+ − 259 przyk�ad, by przesun�� kursor o 12 s��w w prawo naci�nij C-1 C-2
+ − 260 C-prawo. Zwr�� uwag�, ze jest to �atwe do wpisania, poniewa� nie
+ − 261 musisz puszcza� klawisza CONTROL podczas wciskania klawiszy.
+ − 262
+ − 263
+ − 264 * GDY EMACS JEST ZABLOKOWANY
+ − 265 ----------------------------
+ − 266
+ − 267 Je�li Emacs przestaje odpowiada� na Twoje polecenia, mo�esz go
+ − 268 bezpiecznie zatrzyma� przyciskaj�c C-g. Mo�esz u�y� C-g do przerwania
+ − 269 polecenia, kt�re zabiera zbyt wiele czasu.
+ − 270
+ − 271 Mo�esz u�y� C-g tak�e, by anulowa� argument liczbowy lub pocz�tek
+ − 272 polecenia, kt�rego nie chcesz doka�cza�.
+ − 273
+ − 274 >> Napisz C-u 100 jako argument liczbowy, po czym naci�nij C-g.
+ − 275 Teraz naci�nij C-f. Powinno przesun�� to kursor o tylko jeden
+ − 276 znak, poniewa� anulowa�e� argument za pomoc� C-g.
+ − 277
+ − 278 Je�li nacisn��e� <ESC> przez pomy�k�, mo�esz tego si� pozby� za pomoc�
+ − 279 C-g.
+ − 280
+ − 281
+ − 282 * ZABLOKOWANE POLECENIA
+ − 283 -----------------------
+ − 284
+ − 285 Pewne polecenia Emacsa s� "zablokowane", tak by pocz�tkuj�cy
+ − 286 u�ytkownicy nie mogli ich wywo�a� przez przypadek.
+ − 287
+ − 288 Je�li wywo�asz jedno z zablokowanych polece�, Emacs wypisze komunikat
+ − 289 informuj�cy o tym, co to za polecenie, i zapyta Ci�, czy chcesz je
+ − 290 wywo�a�.
+ − 291
+ − 292 Je�li naprawd� chcesz wywo�a� to polecenie, naci�nij spacje w
+ − 293 odpowiedzi na pytanie. Je�li nie chcesz wywo�a� zablokowanego
+ − 294 polecenia, odpowiedz na pytanie naciskaj�c "n".
+ − 295
+ − 296 >> Napisz `C-x n p' (co jest zablokowanym poleceniem) i odpowiedz "n"
+ − 297 na zadane pytanie.
+ − 298
+ − 299
+ − 300 * OKNA
+ − 301 ------
+ − 302
+ − 303 Emacs mo�e mi�� kilka okien, ka�de wy�wietlaj�ce w�asny tekst. Zwr��
+ − 304 uwag�, ze "okno" je�li chodzi o Emacsa, nie odnosi si� do osobnego
+ − 305 okienka systemu okienkowego, ale do pojedynczego panelu wewn�trz
+ − 306 okienka systemu X-Windows. (Emacs mo�e mi�� kilka X-okien, lub
+ − 307 "ramek" w terminologii Emacsa. Opisane jest to poni�ej.)
+ − 308
+ − 309 Na tym etapie lepiej jest si� nie zag��bia� w techniki wykorzystuj�ce
+ − 310 kilka okien. Powiniene� jedynie wiedzie�, w jaki spos�b pozby� si�
+ − 311 nadmiaru okien, kt�re mog� pojawi� si� jako sk�adniki systemu pomocy
+ − 312 lub wynik pewnych polece�. Robi si� to w prosty spos�b:
+ − 313
+ − 314 C-x 1 Jedno okno (tzn. zabij wszystkie inne okna).
+ − 315
+ − 316 Kombinacja ta to Control-x, po kt�rym wyst�puje cyfra 1. C-x 1
+ − 317 powi�ksza okno, w kt�rym jest kursor tak, by zaj�o ca�y ekran.
+ − 318 Kasuje to wszystkie inne okna Emacsa.
+ − 319
+ − 320 >> Przesu� kursor do tej linii i naci�nij C-u 0 C-l.
+ − 321
+ − 322 (C-l, jak pami�tasz od�wie�a zawarto�� ekranu. Je�li poda si� temu
+ − 323 poleceniu argument liczbowy, b�dzie to oznacza�o "od�wie� zawarto��
+ − 324 ekranu i umie�� bie��ca linie o tyle linii od g�ry ekranu". Tak wiec
+ − 325 C-u 0 C-1 oznacza "od�wie� ekran, umieszczaj�c bie��ca linie na samej
+ − 326 g�rze".)
+ − 327
+ − 328 >> Naci�nij Control-x 2
+ − 329 Zauwa� jak okno si� kurczy, podczas gdy nowe okno pojawia si�,
+ − 330 wy�wietlaj�c zawarto�� tego bufora.
+ − 331
+ − 332 >> Naci�nij C-x 1 i nowe okno zniknie.
+ − 333
+ − 334
+ − 335 * WSTAWIANIE I USUWANIE
+ − 336 -----------------------
+ − 337
+ − 338 Je�li chcesz wstawia� tekst, po prostu go napisz. Znaki, kt�re da si�
+ − 339 wy�wietli�, takie jak A, 7, *, itd, Emacs traktuje jako tekst i
+ − 340 wstawia natychmiast do bufora. Naci�nij <Return> (znak powrotu
+ − 341 karetki), by wstawi� znak nowej linii.
+ − 342
+ − 343 Ostatni znak, kt�ry napisa�e� mo�esz skasowa� przez naci�niecie
+ − 344 klawisza <Delete>. Klawisz ten mo�e by� oznaczony "Del". W pewnych
+ − 345 wypadkach klawisz "Backspace" mo�e s�u�y� za <Delete>, ale nie jest to
+ − 346 regu��!
+ − 347
+ − 348 Og�lniej, <Delete> usuwa znak bezpo�rednio przed bie��ca pozycj�
+ − 349 kursora.
+ − 350
+ − 351 >> Zr�b to teraz: wstaw kilka znak�w, po czym usu� je za pomaca
+ − 352 kilkukrotnego naci�ni�cia <Delete>. Nie przejmuj si� tym,
+ − 353 �e zmieniasz ten plik; nie zmienisz w ten spos�b g��wnego pliku
+ − 354 podr�cznika. To jest Twoja w�asna kopia.
+ − 355
+ − 356 Gdy linia tekstu staje si� zbyt d�uga, by zmie�ci� si� w jednym
+ − 357 wierszu na ekranie, jest ona "kontynuowana" w nast�pnym wierszu
+ − 358 ekranu. Znak "backslash" (`\') na prawym marginesie pozwala Ci
+ − 359 rozpozna� takie linie.
+ − 360
+ − 361 >> Wpisuj jaki� tekst tak d�ugo, a� dojdziesz do prawego marginesu, i
+ − 362 potem nie przestawaj. Zauwa�ysz, ze pojawi si� linia kontynuacji.
+ − 363
+ − 364 >> U�yj <Delete> by usun�� tekst tak, by linia znowu
+ − 365 mie�ci�a si� na ekranie. Linia kontynuacji zniknie.
+ − 366
+ − 367 Znak nowej linii mo�e by� kasowany tak, jak ka�dy inny znak.
+ − 368 Usuniecie znaku nowej linii ��czy je w jedna. Je�li powsta�a w wyniku
+ − 369 tego linia jest zbyt d�uga, by zmie�ci� si� na szeroko�� ekranu,
+ − 370 zostanie ona wy�wietlona z lini� kontynuacji.
+ − 371
+ − 372 >> Przesu� kursor na pocz�tek linii i naci�nij <Delete>. Bie��ca
+ − 373 linia zostanie po��czona z poprzednia.
+ − 374
+ − 375 >> Naci�nij <Return>, by z powrotem wstawi� znak nowej linii, kt�ry
+ − 376 skasowa�e�.
+ − 377
+ − 378 Pami�taj, ze wi�kszo�� polece� Emacsa mo�e zosta� wywo�anych z
+ − 379 parametrem liczby powt�rze�; dotyczy to tak�e znak�w tekstu. Argument
+ − 380 liczbowy powoduje wstawienie znaku kilkukrotnie.
+ − 381
+ − 382 >> Spr�buj zrobi� to teraz -- naci�nij C-u 8 * by uzyska� ********.
+ − 383
+ − 384 Nauczy�e� si� ju� wi�kszej cz�ci podstawowych sposob�w pisania oraz
+ − 385 poprawiania b��d�w. W Emacsie mo�esz usuwa� r�wnie� cale s�owa lub
+ − 386 cale linie. Oto podsumowanie operacji usuwania znak�w:
+ − 387
+ − 388 <Delete> usu� znak bezpo�rednio przed kursorem
+ − 389 C-d usu� znak bezpo�rednio za kursorem
+ − 390
+ − 391 M-<Delete> wytnij s�owo bezpo�rednio przed kursorem
+ − 392 M-d wytnij nast�pne s�owo bezpo�rednio za kursorem
+ − 393
+ − 394 C-k wytnij zawarto�� linii od kursora do jej ko�ca
+ − 395 M-k wytnij wszystkie znaki od kursora do ko�ca zdania
+ − 396
+ − 397 Zauwa�, ze <Delete> i C-d w po��czeniu z M-<Delete> i M-d rozszerzaj�
+ − 398 regule rozpocz�t� przez C-f i M-f (C�, <Delete> tak naprawd� nie
+ − 399 wymaga wci�ni�cia Control, ale pomi�my to milczeniem). C-k i M-k s�
+ − 400 podobne do C-e i M-e w sensie, �e linie s� odpowiednikami zda�.
+ − 401
+ − 402 Gdy usuwasz wi�cej ni� jeden znak naraz, Emacs zachowuje usuni�ty
+ − 403 tekst tak, by� m�g� go gdzie� wstawi� z powrotem. Wstawianie
+ − 404 usuni�tego tekstu to "wklejanie". Mo�esz wkleja� usuni�ty tekst b�d�
+ − 405 to w to samo miejsce, z kt�rego zosta� usuni�ty, b�d� to w inne
+ − 406 miejsca. Ten sam tekst mo�esz wkleja� kilkukrotnie, w celu uzyskania
+ − 407 wielu kopii. Poleceniem, kt�re wkleja tekst jest C-y.
+ − 408
+ − 409 Zauwa� r�nic� pomi�dzy "wycinaniem" i "usuwaniem", polegaj�c� na tym,
+ − 410 ze wyci�te rzeczy mog� by� wklejone na nowo, natomiast usuni�te nie.
+ − 411 W og�lno�ci, polecenia, kt�re kasuj� du�o tekstu zachowuj� go, podczas
+ − 412 gdy polecenia, kt�re usuwaj� po prostu jeden znak lub puste linie i
+ − 413 przerwy, nie zachowuj� usuni�tego tekstu.
+ − 414
+ − 415 >> Przesu� kursor na pocz�tek linii, kt�ra nie jest pusta. Naci�nij
+ − 416 C-k, by wyci�� tekst z tej linii.
+ − 417
+ − 418 >> Naci�nij C-k jeszcze raz. Zauwa�, ze wycina to znak nowej linii,
+ − 419 kt�ry znajduje si� za ta linia.
+ − 420
+ − 421 Zwr�� uwag�, ze pojedyncze C-k wycina zawarto�� linii, a powt�rne C-k
+ − 422 wycina sam� linie tak, �e pozosta�e linie przesuwaj� si� do g�ry. C-k
+ − 423 traktuje argument liczbowy w specjalny spos�b: wycina ono tyle linii
+ − 424 ORAZ ich zawarto��. To nie jest samo powtarzanie kilka razy C-k. C-u
+ − 425 2 C-k wycina dwie linie i ich znaki nowej linii; dwukrotne naci�niecie
+ − 426 C-k nie zrobi�oby tego.
+ − 427
+ − 428 By odzyska� ostatnio wyci�ty tekst i wstawi� go w miejsce kursora,
+ − 429 naci�nij C-y.
+ − 430
+ − 431 >> Twoja kolej. Naci�nij C-y, by z powrotem wstawi� tekst.
+ − 432
+ − 433 Zwr�� uwag�, ze je�li naci�niesz C-k kilka razy pod rz�d, ca�y wyci�ty
+ − 434 tekst jest zachowywany w jednym kawa�ku tak, �e jedno C-y wklei
+ − 435 wszystkie linie.
+ − 436
+ − 437 >> Naci�nij C-k kilka razy.
+ − 438
+ − 439 By odzyska� ten wyci�ty tekst...
+ − 440
+ − 441 >> ...naci�nij C-y. Przesu� potem kursor o kilka linii w d� i
+ − 442 naci�nij C-y jeszcze raz. Widzisz, ze wstawia to ten sam tekst.
+ − 443
+ − 444 Co zrobi�, je�li chcesz wstawi� tekst, kt�ry wcze�niej wyci��e�, a
+ − 445 potem wycinasz cos innego? C-y wstawia tekst ostatnio wyci�ty.
+ − 446 Poprzedni fragment nie jest jednak stracony. Mo�esz wr�ci� do niego,
+ − 447 u�ywaj�c polecenia M-y. Po tym, jak naci�niesz C-y, by wstawi�
+ − 448 ostatnio wyci�ty tekst, naci�niecie M-y zast�puje wstawiony tekst
+ − 449 poprzednio wyci�tym. Dalsze naciskanie M-y przywo�uje coraz
+ − 450 wcze�niejsze fragmenty tekstu. Gdy dojdziesz do tekstu, kt�rego
+ − 451 szuka�e�, nie musisz robi� nic, by zosta� on we w�a�ciwym miejscu. Po
+ − 452 prostu kontynuuj edycj� tekstu, pozostawiaj�c wklejony tekst tam,
+ − 453 gdzie si� znajduje.
+ − 454
+ − 455 Je�li b�dziesz naciska� M-y wystarczaj�co wiele razy, dojdziesz do
+ − 456 punktu, z kt�rego wystartowa�e� (tekst ostatnio wyci�ty).
+ − 457
+ − 458 >> Wytnij jak�� line, zmie� pozycj� kursora i wytnij inna. Naci�nij
+ − 459 potem C-y by wstawi� druga z wyci�tych linii. Potem naci�nij M-y,
+ − 460 i linia ta zostanie zast�piona przez ta pierwsza. Naci�nij M-y
+ − 461 jeszcze kilka razy, by zobaczy� co si� dzieje. Powtarzaj to tak
+ − 462 d�ugo, a� druga z linii pojawi si� z powrotem. Je�li chcesz,
+ − 463 mo�esz pod�� M-y dodatnie i ujemne argumenty.
+ − 464
+ − 465
+ − 466 * COFNIJ
+ − 467 --------
+ − 468
+ − 469 Je�li wprowadzisz zmiany do tekstu, a potem dojdziesz do wniosku, �e
+ − 470 to by�a pomy�ka, mo�esz cofn�� te zmiany za pomoc� polecenia "cofnij"
+ − 471 (ang. undo), C-x u.
+ − 472
+ − 473 C-x u cofa zmiany wprowadzone przez jedno polecenie; je�li powt�rzysz
+ − 474 C-x u kilka razy pod rz�d, ka�de powt�rzenie cofa koleje polecenie.
+ − 475
+ − 476 Od tej regu�y s� dwa wyj�tki: polecenia, kt�re nie zmieniaj� tekstu
+ − 477 nie licz� si� jako polecenia, kt�re mo�na cofn�� (zar�wno przesuni�cia
+ − 478 kursora, jak i przewijanie tekstu), oraz znaki wstawiane do tekstu
+ − 479 (np. litery) ��czone s� w grupy do 20. (Ma to na celu zredukowanie
+ − 480 liczby naci�ni�� C-x u, kt�re musia�by� wykona�, by cofn�� wstawianie
+ − 481 tekstu.)
+ − 482
+ − 483 >> Wytnij te linie za pomoc� C-k, a potem naci�nij C-x u i linia
+ − 484 powinna pojawi� si� tu z powrotem.
+ − 485
+ − 486 C-_ jest innym sposobem wywo�ania polecenia "cofnij"; dzia�a to
+ − 487 dok�adnie tak samo jak C-x u, jest jedynie �atwiejsze do naci�ni�cia
+ − 488 kilka razy pod rz�d. Wada C-_ jest to, ze nie jest to oczywiste w
+ − 489 jaki spos�b nacisn�� te kombinacje na niekt�rych klawiaturach. To
+ − 490 w�a�nie dlatego C-x u jest tak�e dost�pne. Na niekt�rych terminalach
+ − 491 mo�esz nacisn�� C-_ poprzez przytrzymanie CTRL i naci�niecie /.
+ − 492
+ − 493 Argument liczbowy podany przed C-_ lub C-x u okre�la liczb� powt�rze�
+ − 494 tego polecenia.
+ − 495
+ − 496
+ − 497 * PLIKI
+ − 498 -------
+ − 499
+ − 500 Aby edytowny przez Ciebie tekst zosta� nma trwa�e zachowany, musisz
+ − 501 umie�ci� go w pliku. W przeciwnym wypadku zniknie on, gdy Emacs w
+ − 502 kt�rym go edytowa�e� zostanie zamkni�ty. Zachowywanie Twojego tekstu
+ − 503 w pliku nazywane bywa "odwiedzaniem" lub "znajdywaniem" pliku (ang.
+ − 504 "visiting" lub "finding").
+ − 505
+ − 506 Odwiedzanie pliku oznacza, �e jego zawarto�� zostaje wy�wietlona w
+ − 507 Emacsie. Bardzo cz�sto sprowadza si� to do edycji samego pliku.
+ − 508 Jednak�e zmiany, kt�re wprowadzasz nie s� trwa�e do momentu, w kt�rym
+ − 509 "zachowasz" plik (ang. save). Zapobiega to sytuacji, w kt�rej
+ − 510 zostawiasz w systemie plik, kt�ry zosta� tylko w po�owie zmieniony, a
+ − 511 tego nie chcesz zrobi�. Nawet wtedy, gdy zachowujesz plik, Emacs
+ − 512 zostawia orygina� zachowany pod inna nazwa na wypadek, gdyby� doszed�
+ − 513 do wniosku, �e wprowadzone zmiany by�y b��dne.
+ − 514
+ − 515 Je�li popatrzysz na d� ekranu, zauwa�ysz linie, kt�ra zaczyna i
+ − 516 ko�czy si� my�lnikami i zawiera tekst "XEmacs: TUTORIAL". W tej
+ − 517 cz�ci ekranu zawsze mo�esz znale�� nazw� pliku, kt�ry w�a�nie
+ − 518 odwiedzasz. W tej chwili odwiedzasz plik o nazwie "TUTORIAL", kt�ry
+ − 519 jest Twoja w�asn� kopi� podr�cznika Emacsa. Oboj�tnie jaki plik
+ − 520 odwiedzisz, jego nazwa pojawi si� dok�adnie w tym miejscu.
+ − 521
+ − 522 Polecenia, kt�re s�u�� do odwiedzania i zachowywania plik�w r�ni� si�
+ − 523 od innych polece�, kt�re pozna�e� tym, �e sk�adaj� si� one z dw�ch
+ − 524 znak�w. Obydwa zaczynaj� si� od znaku Control-x. Jest mn�stwo
+ − 525 polece�, kt�re zaczynaj� si� od tego w�a�nie znaku; wiele z nich
+ − 526 dotyczy plik�w, bufor�w i z tym zwi�zanych rzeczy. Polecenia te maj�
+ − 527 d�ugo�� dw�ch, trzech lub czterech znak�w.
+ − 528
+ − 529 Kolejn� nowa rzecz� odno�nie polecenia odwiedzania pliku jest to, �e
+ − 530 musisz mu pod�� nazw� pliku, kt�ry chcesz znale��. M�wimy o tym, �e
+ − 531 polecenie "czyta argument z terminala" (w tym wypadku argument jest
+ − 532 nazwa pliku). Po tym, gdy wpiszesz polecenie
+ − 533
+ − 534 C-x C-f znajd� plik (ang. find a file)
+ − 535
+ − 536 Emacs poprosi Ci� o wpisanie nazwy pliku. Nazwa ta pojawia si� w
+ − 537 dolnej linii ekranu. Lini� t� nazywa si� "minibuforem" (ang.
+ − 538 "minibuffer") wtedy, gdy jest u�ywana do wprowadzania tego typu
+ − 539 danych. Do edycji nazwy pliku u�ywasz zwyk�ych polece� Emacsa.
+ − 540
+ − 541 Wprowadzanie nazwy pliku (lub jakichkolwiek innych danych w
+ − 542 minibuforze) mo�e zosta� anulowane za pomoc� C-g.
+ − 543
+ − 544 >> Naci�nij C-x C-f, po czym naci�nij C-g. Na skutek tego zniknie
+ − 545 minibufor oraz przerwane zostanie polecenie C-x C-f, kt�re tego
+ − 546 minibufora u�ywa�o. W rezultacie wi�c nie odwiedzisz �adnego
+ − 547 pliku.
+ − 548
+ − 549 Gdy sko�czysz wpisywa� nazw� pliku, naci�nij <Return>, po czym
+ − 550 polecenie C-x C-f zabierze si� do roboty i znajdzie plik, kt�ry
+ − 551 wybra�e�. Minibufor znika z chwil� zako�czenia wykonywania polecenia
+ − 552 C-x C-f.
+ − 553
+ − 554 Po chwili zawarto�� pliku pojawia si� na ekranie i mo�esz j� edytowa�.
+ − 555 Gdy chcesz zachowa� zmiany, tak by je utrwali�, wydaj polecenie
+ − 556
+ − 557 C-x C-s zachowaj plik (ang. save).
+ − 558
+ − 559 Kopiuje to tekst z Emacsa do pliku. Za pierwszym razem gdy to robisz
+ − 560 Emacs zmienia nazw� oryginalnego pliku poprzez dodanie "~" na ko�cu
+ − 561 jego nazwy.
+ − 562
+ − 563 Gdy zachowywanie sko�czy si�, Emacs wypisuje nazw� zapisanego pliku.
+ − 564 Pliki powiniene� zachowywa� stosunkowo cz�sto, tak by nie straci� za
+ − 565 du�o w przypadku za�amania systemu.
+ − 566
+ − 567 >> Naci�nij C-x C-s by zachowa� swoja kopie podr�cznika. Emacs
+ − 568 powinien wypisa� "Wrote ...TUTORIAL" na dole ekranu.
+ − 569
+ − 570 UWAGA: W niekt�rych systemach naci�niecie C-x C-s zamrozi ekran i nie
+ − 571 zobaczysz �adnego tekstu z Emacsa. Oznacza to, �e sk�adowa systemu
+ − 572 operacyjnego, zwana kontrol� przep�ywu (ang. flow control)
+ − 573 przechwyci�a C-s i nie pozwoli�a mu doj�� do Emacsa. By odzyska�
+ − 574 kontrole nad ekranem, naci�nij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
+ − 575 rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podr�czniku
+ − 576 Emacsa.
+ − 577
+ − 578 Mo�esz odwiedzi� istniej�ce pliki w celu ich edycji lub czytania.
+ − 579 Mo�esz tak�e odwiedzi� plik, kt�ry jeszcze nie istnieje. W ten
+ − 580 w�a�nie spos�b tworzy si� w Emacsie nowe pliki: odwied� plik, co da Ci
+ − 581 nowe puste miejsce, a potem zacznij wstawia� tekst. Gdy za��dasz
+ − 582 zachowania pliku, wtedy Emacs naprawd� utworzy plik z tekstem, kt�ry
+ − 583 wpisa�e�. Od tego momentu mo�esz uwa�a�, �e edytujesz istniej�cy
+ − 584 plik.
+ − 585
+ − 586
+ − 587 * BUFORY
+ − 588 --------
+ − 589
+ − 590 Je�li odwiedzisz inny plik za pomoc� C-x C-f, poprzedni plik pozostaje
+ − 591 w Emacsie. Mo�esz prze��czy� si� do niego, odwiedzaj�c go jeszcze raz
+ − 592 za pomoc� C-x C-f. W ten spos�b mo�esz w Emacsie mi�� ca�kiem du�o
+ − 593 plik�w.
+ − 594
+ − 595 >> Utw�rz plik o nazwie "foo" za pomoc� C-x C-f foo <Return>.
+ − 596 Wpisz w niego jaki� tekst i zachowaj "foo" za pomoc� C-x C-s.
+ − 597 W ko�cu napisz C-x C-f TUTORIAL <Return>, by wr�ci� do podr�cznika.
+ − 598
+ − 599 Emacs przechowuje tekst ka�dego pliku w obiekcie, zwanym "buforem".
+ − 600 Odwiedzenie pliku tworzy nowy bufor wewn�trz Emacsa. By zobaczy�
+ − 601 list� bufor�w, kt�re istniej� w Twoim Emacsie, naci�nij
+ − 602
+ − 603 C-x C-b lista bufor�w (ang. list buffers).
+ − 604
+ − 605 >> Naci�nij C-x C-b.
+ − 606
+ − 607 Zwr�� uwag�, ze ka�dy bufor ma w�asn� nazw�, mo�e tak�e mie�
+ − 608 skojarzon� z sob� nazw� pliku, kt�ry zawiera. Pewne bufory nie
+ − 609 odpowiadaj� �adnym plikom. Na przyk�ad bufor "*Buffer List*" nie
+ − 610 odwiedza �adnego pliku. Jest to bufor, kt�ry zawiera list� bufor�w
+ − 611 stworzona przez Twoje naci�niecie C-x C-b. DOWOLNY tekst, kt�ry
+ − 612 ogl�dasz w oknie Emacsa jest zawsze cz�ci� jakiego� bufora.
+ − 613
+ − 614 >> Naci�nij C-x 1 by pozby� si� listy bufor�w.
+ − 615
+ − 616 Je�li dokonujesz zmian tekstu w jakim� pliku, a potem odwiedzisz inny
+ − 617 plik, zawarto�� tego pierwszego NIE jest automatycznie zachowywana.
+ − 618 Zmiany, kt�re wprowadzi�e� pozostaj� w Emacsie, w buforze tego� pliku.
+ − 619 Tworzenie czy edytowanie innego bufora nie ma �adnego wp�ywu na ten
+ − 620 pierwszy. Jest to bardzo przydatne, ale oznacza tak�e, �e potrzebny
+ − 621 jest Ci wygodny spos�b zachowywania zawarto�ci Twoich bufor�w.
+ − 622 Prze��czanie si� z powrotem do pierwszego bufora zawsze przy
+ − 623 wykonywaniu C-x C-f tylko po to, by nacisn�� tam C-x C-s by�oby
+ − 624 niewygodne. Dlatego istnieje polecenie:
+ − 625
+ − 626 C-x s Zachowaj bufory (ang. save some buffers)
+ − 627
+ − 628 C-x s pyta Ci�, czy chcesz zachowa� ka�dy z bufor�w, w kt�rym
+ − 629 dokona�e� pewnych nie zachowanych jeszcze zmian.
+ − 630
+ − 631 >> Wstaw jak�� lini� tekstu, a potem naci�nij C-x s.
+ − 632 Powiniene� zosta� zapytany o to, czy chcesz zachowa� bufor
+ − 633 TUTORIAL. Odpowiedz na to pytanie twierdz�co naciskaj�c "y".
+ − 634
+ − 635 * U�YWANIE MENU
+ − 636 ---------------
+ − 637
+ − 638 Je�li siedzisz przy X-terminalu zauwa�ysz u g�ry okna Emacsa pasek
+ − 639 menu. Mo�esz u�ywa� menu by dotrze� do najpopularniejszych polece�
+ − 640 Emacsa, takich jak "find file". Na pocz�tku b�dziesz s�dzi�, ze jest
+ − 641 to �atwiejsze ni� klawiatura, poniewa� nie musisz uczy� si� na pami��
+ − 642 kombinacji klawiszy uruchamiaj�cych jakie� polecenie. Gdy ju�
+ − 643 zaznajomisz si� z Emacsem, b�dziesz m�g� zacz�� uczy� si� klawiszy ---
+ − 644 elementy menu pokazuj� kombinacje klawiszy, kt�ra wywo�uje dane
+ − 645 polecenie.
+ − 646
+ − 647 Zwr�� uwag�, ze pewne polecenia w menu nie maja jednoznacznych
+ − 648 odpowiednik�w klawiszowych. Na przyk�ad menu "Buffers" zawiera list�
+ − 649 wszystkich dost�pnych bufor�w. Mo�esz prze��czy� si� do dowolnego z
+ − 650 nich wybieraj�c jego nazw� z menu Buffers.
+ − 651
+ − 652
+ − 653 * U�YWANIE MYSZY
+ − 654 ----------------
+ − 655
+ − 656 Emacs potrafi w pe�ni wykorzystywa� mysz, je�li tylko jest uruchomiony
+ − 657 pod X-Windows. Mo�esz zmienia� pozycje kursora poprzez naci�niecie
+ − 658 lewego klawisza myszy w po��danym miejscu, mo�esz tak�e zaznacza�
+ − 659 tekst przez przesuniecie myszy z wci�ni�tym lewym klawiszem nad
+ − 660 tekstem, kt�ry chcesz zaznaczy�. (Innym sposobem jest klikni�cie na
+ − 661 jednym z ko�c�w obszaru, przesuni�cie myszy na drugi koniec i
+ − 662 klikni�cie tam z jednoczesnym wci�ni�ciem klawisza Shift.)
+ − 663
+ − 664 By wyci�� zaznaczony tekst mo�esz nacisn�� C-w lub wybra� Cut z menu
+ − 665 Edit. Zwr�� uwag� na to, ze *nie* s� to r�wnowa�ne polecenia: C-w
+ − 666 zapami�tuje zaznaczony tekst tylko wewn�trz Emacsa (podobnie jak
+ − 667 om�wione powy�ej C-k), natomiast Cut robi to oraz umieszcza ten tekst
+ − 668 w schowku systemu X, sk�d mo�e on zosta� pobrany przez inne programy.
+ − 669
+ − 670 By wklei� tekst ze schowka systemu X-Windows u�yj polecenia Paste z
+ − 671 menu Edit.
+ − 672
+ − 673 �rodkowy klawisz myszy jest cz�sto u�ywany do wybierania element�w,
+ − 674 kt�re s� wy�wietlone na ekranie. Na przyk�ad, je�li uruchomisz Info
+ − 675 (system dokumentacji Emacsa) naciskaj�c C-h i, lub wybieraj�c ten
+ − 676 element z menu Help, przej�cie pod�wietlonym po��czeniem (ang. link)
+ − 677 odbywa si� poprzez naci�niecie �rodkowego klawisza myszy. Podobnie,
+ − 678 je�li wpisujesz nazw� pliku (np. podczas wykonywania "Find File") i
+ − 679 naci�niesz TAB, by zobaczy� wszystkie mo�liwe doko�czenia nazwy,
+ − 680 mo�esz wybra� jedno z nich z wy�wietlonej listy, w�a�nie naciskaj�c
+ − 681 �rodkowy klawisz myszy.
+ − 682
+ − 683 Prawy klawisz myszy pokazuje lokalne menu. Zawarto�� tego menu zale�y
+ − 684 od trybu pracy Emacsa, w kt�rym aktualnie jeste�, i zawiera kilka
+ − 685 cz�sto u�ywanych polece�, tak by by�y one �atwiejsze w dost�pie.
+ − 686
+ − 687 >> Naci�nij prawy klawisz myszy
+ − 688
+ − 689 Prawy klawisz myszy musi by� trzymany, by menu nie znik�o
+ − 690 automatycznie.
+ − 691
+ − 692
+ − 693 * ROZSZERZANIE ZESTAWU POLECEN
+ − 694 ------------------------------
+ − 695
+ − 696 Polece� Emacsa jest du�o du�o wi�cej, ni� mo�na by skojarzy�
+ − 697 kombinacjami zwyk�ych klawiszy oraz META czy CTRL. Emacs radzi sobie
+ − 698 z tym za pomoc� polecenia X (ang. eXtend). Istniej� jego dwa rodzaje:
+ − 699
+ − 700 C-x Rozszerzenie o znak. Nast�puje po nim jeden znak.
+ − 701 M-x Rozszerzenie o nazwane polecenie. Nast�puje po nim
+ − 702 pe�na d�uga nazwa polecenia.
+ − 703
+ − 704 Polecenia te w og�lno�ci s� u�yteczne, ale s� u�ywane nie tak cz�sto
+ − 705 jak polecenia, kt�rych ju� si� nauczy�e�. Mia�e� ju� okazje pozna�
+ − 706 dwa z nich: C-x C-f s�u��ce do odwiedzania plik�w oraz C-x C-s do ich
+ − 707 zachowywania. Innym przyk�adem mo�e by� polecenie, kt�re ko�czy sesje
+ − 708 Emacsa C-x C-c. (Nie martw si�, ze mo�esz w ten spos�b straci�
+ − 709 zmiany, kt�re dokona�e�; C-x C-c oferuje Ci mo�liwo�� zachowania
+ − 710 ka�dego ze zmodyfikowanych plik�w przed zamkni�ciem Emacsa.)
+ − 711
+ − 712 C-z jest poleceniem, kt�re wychodzi z Emacsa *na chwile*, tak by� m�g�
+ − 713 wr�ci� do tej samej sesji Emacsa po jakim� czasie.
+ − 714
+ − 715 W systemach, w kt�rych jest to mo�liwe, C-z zawiesza proces Emacsa;
+ − 716 powoduje to powr�t do pow�oki (ang. shell), ale nie niszczy Emacsa.
+ − 717 W najpopularniejszych pow�okach mo�esz wr�ci� do Emacsa za pomoc�
+ − 718 polecenia `fg' lub `%emacs'.
+ − 719
+ − 720 W systemach, w kt�rych zawieszanie proces�w nie dzia�a, C-z tworzy
+ − 721 proces podpow�oki (ang. "subshell"), kt�ry dzia�a pod Emacsem i daje
+ − 722 Ci szans� uruchamiania innych program�w i powrotu do Emacsa po ich
+ − 723 sko�czeniu; w tych systemach C-z nie wychodzi naprawd� z Emacsa. W
+ − 724 tych wypadkach normalnym poleceniem powrotu do Emacsa jest wyj�cie z
+ − 725 podpow�oki za pomoc� "exit".
+ − 726
+ − 727 Polecenia C-x C-c powiniene� u�ywa�, gdy masz si� wylogowa�. Zalecane
+ − 728 jest tak�e wychodzenie z Emacsa wystartowanego przez np. programy
+ − 729 obs�uguj�ce poczt� elektroniczna lub innego rodzaju narz�dzia,
+ − 730 poniewa� mog� one nie wiedzie� jak sobie poradzi� z zawieszeniem
+ − 731 Emacsa. Jednak�e w zwyk�ych okoliczno�ciach, je�li nie musisz
+ − 732 wylogowywa� si� z systemu, lepiej jest zawiesi� Emacsa za pomoc� C-z
+ − 733 ni� z niego wyj��.
+ − 734
+ − 735 Istnieje wiele polece� zaczynaj�cych si� od C-x. Oto lista tych,
+ − 736 kt�rych si� ju� nauczy�e�:
+ − 737
+ − 738 C-x C-f odwied� plik
+ − 739 C-x C-s zachowaj plik
+ − 740 C-x C-b wy�wietl list� bufor�w
+ − 741 C-x C-c wyjd� z Emacsa
+ − 742 C-x u cofnij
+ − 743
+ − 744 Polece� podawanych za pomoc� nazwy u�ywa si� jeszcze rzadziej lub
+ − 745 u�ywa si� tylko w pewnych trybach. Przyk�adem mo�e by� polecenie
+ − 746 replace-string, kt�re globalnie zast�puje jeden �a�cuch innym. Gdy
+ − 747 naciskasz M-x, Emacs czeka na ci�g dalszy, wy�wietlaj�c "M-x" na dole
+ − 748 ekranu. Powiniene� po tym wpisa� nazw� polecenia, w tym wypadku
+ − 749 "replace-string". Napisz tylko "repl s<TAB>", a Emacs doko�czy nazw�.
+ − 750 Zako�cz wprowadzanie nazwy przez naci�niecie klawisza <Return>.
+ − 751
+ − 752 Polecenie replace-string wymaga dw�ch argument�w: �a�cucha, kt�ry ma
+ − 753 zosta� zast�powany i �a�cucha, kt�ry ma by� wstawiony w miejsce tego�.
+ − 754 Obydwa �a�cuchy musza by� zako�czone przyci�ni�ciem <Return>.
+ − 755
+ − 756 >> Przesu� kursor do czystej linii, dwie linie poni�ej tej.
+ − 757 Naci�nij M-x repl s<Return>zmieni<Return>zmodyfikuje<Return>.
+ − 758
+ − 759 Zwr�� uwag� na to, jak ta linia si� zmieni: zast�pi�e� s�owem
+ − 760 "zmodyfikuje" ka�de wyst�pienie s�owa z-m-i-e-n-i poni�ej pocz�tkowej
+ − 761 pozycji kursora.
+ − 762
+ − 763
+ − 764 * AUTOMATYCZNE ZACHOWYWANIE
+ − 765 ---------------------------
+ − 766
+ − 767 Gdy wprowadzisz zmiany do pliku i ich nie zachowasz, mog� one zosta�
+ − 768 stracone, je�li Tw�j komputer przestanie dzia�a�. By uchroni� Ci�
+ − 769 przed tym, Emacs okresowo zapisuje specjalny plik z wprowadzonymi
+ − 770 zmianami. Plik ten ma znak # na pocz�tku i na ko�cu swojej nazwy. Na
+ − 771 przyk�ad, za��my, ze Tw�j plik nazywa si� "hello.c". Odpowiadaj�cy
+ − 772 mu plik automatycznie zachowywany b�dzie nosi� nazw� "#hello.c#". Gdy
+ − 773 zachowujesz plik w zwyk�y spos�b, Emacs kasuje plik automatycznie
+ − 774 zachowany.
+ − 775
+ − 776 Je�li Tw�j komputer przestanie dzia�a�, mo�esz odzyska� Twoje dane z
+ − 777 pliku automatycznie zachowanego przez zwykle odwiedzenie pliku (tego,
+ − 778 kt�ry edytowa�e�, a nie pliku automatycznie zachowanego) i napisanie
+ − 779 M-x recover file<return>. Gdy Emacs zapyta o potwierdzenie, napisz
+ − 780 yes<return> by odzyska� dane, kt�re zosta�y automatycznie zachowane.
+ − 781
+ − 782
+ − 783 * OBSZAR ECHA
+ − 784 -------------
+ − 785
+ − 786 Je�li polecenia dla Emacsa wpisujesz dostatecznie wolno, zostan� one
+ − 787 pokazywane w specjalnym obszarze na dole ekranu, zwanym obszarem echa
+ − 788 (ang. echo area). Obszar echa zawiera ostatnia dolna linie ekranu.
+ − 789
+ − 790
+ − 791 * LINIA STANU
+ − 792 -------------
+ − 793
+ − 794 Linia, kt�ra znajduje si� bezpo�rednio nad obszarem echa, zwana jest
+ − 795 "lini� trybu" (ang. modeline). Pokazuje ona tekst podobny do
+ − 796 nast�puj�cego:
+ − 797
+ − 798 --**-XEmacs: TUTORIAL (Fundamental)--L670--58%----------------
+ − 799
+ − 800 Linia ta podaje u�yteczne informacje o stanie Emacsa i tekstu, kt�ry
+ − 801 edytujesz. Wiesz ju�, jakie jest znaczenie nazwy pliku: jest to plik,
+ − 802 kt�ry odwiedzi�e�. --NN%-- opisuje Twoja bie��c� pozycje wewn�trz
+ − 803 tekstu; oznacza to, �e NN procent tekstu znajduje si� ponad g�rnym
+ − 804 brzegiem ekranu. Je�li pocz�tek pliku znajduje si� na pocz�tku
+ − 805 ekranu, zamiast liczby --00%-- zobaczysz w tym miejscu --Top--.
+ − 806 Podobnie dla ko�ca tekstu pojawi si� tam napis --Bot-- (od
+ − 807 ang. bottom). Je�li wy�wietlasz tekst na tyle kr�tki, ze mie�ci si� w
+ − 808 ca�o�ci na ekranie, linia stanu poka�e --All--.
+ − 809
+ − 810 Gwiazdki blisko pocz�tku linii trybu oznaczaj�, ze wprowadzi�e� do
+ − 811 tekstu jakie� zmiany. Bezpo�rednio po odwiedzeniu lub po zachowaniu
+ − 812 pliku nie b�dzie w tym miejscu �adnych gwiazdek, a tylko my�lniki.
+ − 813
+ − 814 Wewn�trz nawias�w znajdziesz informacje na temat trybu edycji, w
+ − 815 kt�rym w�a�nie jest Emacs. Domy�lnym trybem edycji jest tryb
+ − 816 podstawowy (ang. fundamental), kt�ry jest trybem (w�a�nie w tej chwili
+ − 817 u�ywanym--) u�ywanym w�a�nie w tej chwili. Jest to przyk�ad "trybu
+ − 818 g��wnego" (ang. major mode).
+ − 819
+ − 820 Emacs mo�e dzia�a� w wielu trybach g��wnych. Pewne z nich zosta�y
+ − 821 zaprojektowane do edycji rozmaitych j�zyk�w i/lub rodzaj�w tekstu,
+ − 822 takie jak tryb Lispu, tryb tekstowy, itd. W danej chwili mo�e by�
+ − 823 aktywny tylko jeden g��wny tryb pracy, i to jego nazwa jest
+ − 824 wy�wietlana w linii trybu w miejscu, w kt�rym teraz jest
+ − 825 "Fundamental".
+ − 826
+ − 827 Ka�dy z g��wnych tryb�w edycyjnych mo�e zmieni� zachowanie niekt�rych
+ − 828 polece�. Na przyk�ad, w Emacsie istniej� polecenia s�u��ce do
+ − 829 tworzenia komentarzy w programach. Ka�dy j�zyk programowania na sw�j
+ − 830 spos�b okre�la, jak powinien wygl�da� komentarz, tak wiec ka�dy z
+ − 831 g��wnych tryb�w edycyjnych musi wstawia� komentarze w specyficzny
+ − 832 spos�b. Ka�dy tryb edycyjny jest nazw� polecenia, kt�re mo�esz
+ − 833 wykona�, by prze��czy� si� w ten tryb lub wy��czy� ten tryb.
+ − 834 Przyk�adem mo�e by� M-x fundamental-mode, kt�re jest poleceniem
+ − 835 prze��czaj�cym tryb podstawowy.
+ − 836
+ − 837 Je�li zamierzasz edytowa� tekst w j�zyku angielskim, taki jak na
+ − 838 przyk�ad oryginalna wersja tego podr�cznika, prawdopodobnie powiniene�
+ − 839 u�ywa� trybu tekstowego (ang. text mode).
+ − 840
+ − 841 >> Napisz M-x text-mode<Return>.
+ − 842
+ − 843 Nie musisz si� martwi�, �adne z polece�, kt�re do tej pory pozna�e�,
+ − 844 nie zmienia Emacsa w powa�ny spos�b. Mo�esz jednak zauwa�y�, ze teraz
+ − 845 M-f i M-b traktuj� apostrofy jako cz�ci s��w. Poprzednio, w trybie
+ − 846 podstawowym, polecenia te traktowa�y apostrofy jako separatory s��w.
+ − 847
+ − 848 G��wne tryby edycji wprowadzaj� zwykle subtelne zmiany, takie jak
+ − 849 opisana powy�ej: wi�kszo�� polece� robi dalej "to samo", robi to
+ − 850 jednak w spos�b troszeczk� inny.
+ − 851
+ − 852 By zobaczy� dokumentacj� na temat bie��cego g��wnego trybu edycji,
+ − 853 naci�nij C-h m.
+ − 854
+ − 855 >> Naci�nij C-u C-v raz lub wi�cej razy tak, by ta linia znalaz�a si�
+ − 856 blisko g�ry ekranu.
+ − 857
+ − 858 >> Naci�nij C-h m, by zobaczy� jak tryb tekstowy r�ni si� od trybu
+ − 859 podstawowego.
+ − 860
+ − 861 >> Naci�nij q, by usun�� dokumentacje z ekranu.
+ − 862
+ − 863 G��wne tryby edycji nazywaj� si� "g��wnymi", poniewa� s� tak�e
+ − 864 podrz�dne tryby edycji (ang. minor modes). Podrz�dne tryby edycji nie
+ − 865 s� alternatyw� dla g��wnych tryb�w edycji, a jedynie ich niewielk�
+ − 866 modyfikacj�. Ka�dy podrz�dny tryb edycji mo�e zosta� w��czony lub
+ − 867 wy��czony niezale�nie od pozosta�ych podrz�dnych tryb�w edycji oraz
+ − 868 niezale�nie od g��wnego trybu edycji. Mo�esz wiec u�ywa� jednego,
+ − 869 kombinacji dowolnych, lub nie u�ywa� �adnego trybu podrz�dnego.
+ − 870
+ − 871 Jednym z podrz�dnych tryb�w edycji, kt�ry jest bardzo u�yteczny
+ − 872 szczeg�lnie do edycji tekstu angielskiego, jest tryb automatycznego
+ − 873 wype�niania (ang. auto fill mode). Je�li ten tryb jest w��czony,
+ − 874 Emacs lamie linie pomi�dzy s�owami automatycznie, gdy wstawiasz tekst
+ − 875 i linia robi si� za szeroka.
+ − 876
+ − 877 Tryb automatycznego wstawiania w��cza si� na przyk�ad poprzez
+ − 878 wywo�anie polecenia M-x auto-fill-mode<Return>. Je�li ten tryb jest
+ − 879 w��czony to samo polecenie wy��cza go, i vice versa. M�wimy, ze
+ − 880 polecenie to "prze��cza ten tryb".
+ − 881
+ − 882 >> Napisz M-x auto-fill-mode<Return>. Wstawiaj potem lini� pe�n�
+ − 883 "asdf " tak d�ugo, a� zobaczysz, �e si� podzieli na dwie linie.
+ − 884 Musisz wstawi� spacje pomi�dzy znaki, poniewa� tryb automatycznego
+ − 885 wype�niania �amie linie tylko tam, gdzie s� spacje.
+ − 886
+ − 887 Margines jest zazwyczaj ustawiony na 70 znak�w, ale mo�esz go zmieni�
+ − 888 za pomoc� polecenia C-x f. Powiniene� poda� mu argument liczbowy
+ − 889 m�wi�cy, w kt�rej kolumnie ma zosta� ustawiony margines.
+ − 890
+ − 891 >> Wywo�aj C-x f z argumentem r�wnym 20. (C-u 2 0 C-x f).
+ − 892 Napisz potem jaki� tekst i zauwa�, ze Emacs wype�nia linie do
+ − 893 d�ugo�ci co najwy�ej 20 znak�w. Ustaw margines z powrotem na
+ − 894 70 znak�w, wywo�uj�c jeszcze raz C-x f.
+ − 895
+ − 896 Je�li dokonujesz zmian wewn�trz akapitu, tryb
+ − 897 automatycznego wype�niania nie wyr�wna marginesu
+ − 898 sam z siebie. By wywo�a� polecenie
+ − 899 wyr�wnania marginesu, naci�nij M-q (Meta-q),
+ − 900 podczas gdy kursor znajduje si� wewn�trz akapitu.
+ − 901
+ − 902 >> Przesu� kursor do poprzedniego akapitu i naci�nij M-q.
+ − 903
+ − 904
+ − 905 * SZUKANIE
+ − 906 ----------
+ − 907
+ − 908 Emacs potrafi szuka� �a�cuch�w (zwartych ci�g�w znak�w lub s��w)
+ − 909 zar�wno wstecz jaki i do przodu. Szukanie �a�cucha jest poleceniem,
+ − 910 kt�re przesuwa kursor; przesuwa ono kursor do nast�pnego miejsca, w
+ − 911 kt�rym dany �a�cuch wyst�puje.
+ − 912
+ − 913 Polecenie Emacsa "search" r�ni si� od podobnych polece� innych
+ − 914 edytor�w w tym sensie, ze jest ono przyrostowe. Znaczy to, ze
+ − 915 szukanie odbywa si� w trakcie, gdy Ty wpisujesz kolejne znaki
+ − 916 �a�cucha, kt�ry ma zosta� odnaleziony.
+ − 917
+ − 918 Poleceniami zapocz�tkowuj�cymi szukanie s�: C-s dla szukania w prz�d
+ − 919 oraz C-r dla szukania wstecz. POCZEKAJ PROSZ�! Nie pr�buj ich w tej
+ − 920 chwili.
+ − 921
+ − 922 Gdy naci�niesz C-s zauwa�ysz, ze tekst "I-search" pojawi si� w
+ − 923 obszarze echa. Informuje Ci� to, �e Emacs znajduje si� w trybie
+ − 924 "incremental search", czekaj�c by� napisa� tekst, kt�ry ma on znale��.
+ − 925 Naci�niecie <Return> ko�czy proces szukania.
+ − 926
+ − 927 >> Teraz naci�nij C-s, by rozpocz�� szukanie. POWOLI, litera po
+ − 928 literze, napisz s�owo "kursor", zatrzymuj�c si� po ka�dym znaku i
+ − 929 obserwuj�c, gdzie zatrzymuje si� kursor. Gdy naci�niesz drugie
+ − 930 "r", b�dzie mo�na powiedzie�, �e szuka�e� s�owa "kursor"
+ − 931 jednokrotnie. Naci�nij C-s jeszcze raz, by znale�� nast�pne
+ − 932 wyst�pienie s�owa "kursor". Naci�nij teraz <Delete> cztery
+ − 933 razy i zobacz, co si� dzieje z kursorem. Naci�nij <RET>, by sko�czy�
+ − 934 szukanie.
+ − 935
+ − 936 Widzia�e�, co si� dzia�o? Emacs podczas szukania przyrostowego pr�buje
+ − 937 przej�� do miejsca wyst�pienia �a�cucha, kt�ry do tej pory wpisa�e�,
+ − 938 pod�wietlaj�c go dla Twojej wygody. By znale�� nast�pne wyst�pienie
+ − 939 s�owa "kursor", po prostu naci�nij C-s jeszcze raz. Je�li takiego nie
+ − 940 ma, Emacs zapiszczy i powie Ci, ze szukanie "sko�czy�o si� pora�k�".
+ − 941 Naci�niecie C-g tak�e przerywa proces szukania.
+ − 942
+ − 943 UWAGA: W niekt�rych systemach naci�niecie C-s zamrozi ekran i nie
+ − 944 zobaczysz �adnego tekstu z Emacsa. Oznacza to, �e sk�adowa systemu
+ − 945 operacyjnego, zwana kontrol� przep�ywu (ang. "flow control")
+ − 946 przechwyci�a C-s i nie pozwoli�a mu dojs� do Emacsa. By odzyska�
+ − 947 kontrole nad ekranem, nacisnij C-q. Dodatkowej pomocy poszukaj w
+ − 948 rozdziale "Spontaneous Entry to Incremental Search" w podr�czniku
+ − 949 Emacsa.
+ − 950
+ − 951 Jesli podczas szukania przyrostowego naci�niesz <Delete> zauwa�ysz, ze
+ − 952 ostatni znak, kt�ry wcisn��es znika i kursor wraca do poprzedniego
+ − 953 miejsca. Na przyk�ad, za��my, ze nacisn��es "k" i znalaz�es pierwsze
+ − 954 wyst�pienie tej litery. Jesli teraz naci�niesz "u", kursor przesunie
+ − 955 si� do pierwszego wyst�pienia "ku". Teraz nacisnij <Delete>. Skasuje
+ − 956 to "u" z �a�cucha, kt�rego poszukujesz, a kursor wr�ci do pierwszego
+ − 957 wyst�pienia "k".
+ − 958
+ − 959 Je�li podczas szukania nacisniesz jaki� klawisz razem z META lub CTRL
+ − 960 (z nielicznymi wyj�tkami --- znakami, kt�re maj� specjalne znaczenie
+ − 961 podczas szukania, takimi jak C-s i C-r) szukanie zostanie przerwane.
+ − 962
+ − 963 C-s rozpoczyna proces szukania, kt�ry poszukuje �a�cucha, kt�ry
+ − 964 znajduje si� ZA bie��c� pozycja kursora. Je�li chcesz szuka� czego�
+ − 965 wcze�niej w tek�cie, naci�nij C-r. Wszystko, co powiedzieli�my o C-s
+ − 966 stosuje si� do C-r, oczywi�cie ze zmian� kierunku szukania na wstecz.
+ − 967
+ − 968
+ − 969 * WIELE OKIEN
+ − 970 -------------
+ − 971
+ − 972 Jedn� z przyjemnych cech Emacsa jest mo�liwo�� wy�wietlania wi�cej ni�
+ − 973 jednego okna na raz.
+ − 974
+ − 975 >> Przesu� kursor do tej linii i naci�nij C-u 0 C-l.
+ − 976
+ − 977 >> Naci�nij teraz C-x 2, co podzieli ekran na dwa okna. Obydwa okna
+ − 978 wy�wietlaj� ten podr�cznik. Kursor pozostaje w g�rnym oknie.
+ − 979
+ − 980 >> Naci�nij C-M-v by przewin�� dolne okno. (Je�li nie masz
+ − 981 prawdziwego klawisza Meta, naci�nij ESC C-v.)
+ − 982
+ − 983 >> Naci�nij C-x o ("o" jak angielskie "other") by przesun�� kursor do
+ − 984 dolnego okna. U�yj C-v i M-v w dolnym oknie by przewin�� jego
+ − 985 zawarto��. Polecenia, kt�re masz wykona� czytaj w g�rnym oknie.
+ − 986
+ − 987 >> Naci�nij C-x o jeszcze raz tak, by kursor wr�ci� do g�rnego okna.
+ − 988 Kursor w g�rnym oknie nie zmieni� po�o�enia.
+ − 989
+ − 990 Ka�de okno pami�ta po�o�enie swojego w�asnego kursora, lecz tylko
+ − 991 jedno okno w danej chwili wy�wietla kursor. Wszystkie polecenia
+ − 992 edycyjne stosuj� si� do okna, w kt�rym jest kursor. To okno nazywane
+ − 993 jest "wybranym oknem".
+ − 994
+ − 995 Polecenie C-M-v jest bardzo u�yteczne gdy edytujesz tekst w jednym
+ − 996 oknie, a drugiego u�ywasz tylko jako punkt odniesienia. Dzi�ki temu
+ − 997 kursor mo�e zawsze znajdowa� si� w oknie, zawarto�� kt�rego edytujesz,
+ − 998 a Ty mo�esz przesuwa� drugie okno za pomoc� C-M-v.
+ − 999
+ − 1000 C-M-v to przyk�ad znaku, kt�ry uzyskuje si� za pomoc� CONTROL-META.
+ − 1001 Je�li masz prawdziwy klawisz META, C-M-v mo�esz uzyska� przytrzymuj�c
+ − 1002 jednocze�nie CTRL oraz META i naciskaj�c v. Nie jest wa�ne, co
+ − 1003 zosta�o naci�niete wcze�niej, CTRL czy META, poniewa� obydwa te
+ − 1004 klawisze dzia�aj� jako modyfikatory znaczenia klawiszy, kt�re
+ − 1005 naciskasz.
+ − 1006
+ − 1007 Je�li nie masz klawisza META i u�ywasz w jego zast�pstwie ESC,
+ − 1008 kolejno�� naciskania klawiszy jest znacz�ca: musisz najpierw nacisn��
+ − 1009 i pu�ci� ESC, po czym nacisn�� CTRL-v; CTRL-ESC v nie b�dzie dzia�a�.
+ − 1010 Dzieje si� tak dlatego, ze ESC jest znakiem, a nie modyfikatorem.
+ − 1011
+ − 1012 >> Naci�nij C-x 1 (w g�rnym oknie), by pozby� si� dolnego okna.
+ − 1013
+ − 1014 (Je�li nacisn��by� C-x 1 w dolnym oknie, to znik�oby g�rne. Mo�esz
+ − 1015 sobie t�umaczy� to polecenie jako "zatrzymaj tylko jedno okno --- to w
+ − 1016 kt�rym w�a�nie jestem".)
+ − 1017
+ − 1018 Nie musisz wy�wietla� tego samego bufora w obydwu oknach. Je�li
+ − 1019 u�yjesz C-x C-f by wy�wietli� plik w jednym z okien, zawarto��
+ − 1020 drugiego nie zmieni si�. W ka�dym oknie mo�esz wy�wietla� r�ne pliki
+ − 1021 niezale�nie.
+ − 1022
+ − 1023 Oto inny spos�b u�ywania dw�ch okien do wy�wietlania dw�ch r�nych
+ − 1024 rzeczy:
+ − 1025
+ − 1026 >> Naci�nij C-x 4 C-f i nazw� jednego z Twoich plik�w. Zako�cz
+ − 1027 wprowadzanie klawiszem <Return>. Podany plik pojawi si� w dolnym
+ − 1028 oknie razem z kursorem, kt�ry tam przeskakuje.
+ − 1029
+ − 1030 >> Naci�nij C-x o, by wr�ci� do g�rnego okna, oraz C-x 1 by
+ − 1031 usun�� dolne okno.
+ − 1032
+ − 1033
+ − 1034 * REKURSYWNE POZIOMY EDYCJI
+ − 1035 ---------------------------
+ − 1036
+ − 1037 Czasami mo�esz znale�� si� w czym�, co nazywa si� "rekursywnym
+ − 1038 poziomem edycji". Mo�esz to rozpozna� po nawiasach kwadratowych w
+ − 1039 linii trybu, obejmuj�cych nawiasy okr�g�e zawieraj�ce nazw� g��wnego
+ − 1040 trybu edycji. Na przyk�ad, m�g�by� widzie� [(Fundamental)] zamiast
+ − 1041 (Fundamental).
+ − 1042
+ − 1043 By wyj�� z rekursywnego poziomu edycji naci�nij ESC ESC ESC. Jest to
+ − 1044 og�lnego przeznaczenia "wychodzimy". Mo�esz go u�y� tak�e by pozby�
+ − 1045 si� nadmiaru okien lub wyj�� z minibufora.
+ − 1046
+ − 1047 >> Naci�nij M-x by wej�� do minibufora; naci�nij potem ESC ESC ESC, by
+ − 1048 z niego wyj��.
+ − 1049
+ − 1050 Nie mo�esz u�y� C-g, by wyj�� z rekursywnego poziomu edycji. Dzieje
+ − 1051 si� tak dlatego, ze C-g jest u�ywane do anulowania polece� i
+ − 1052 argument�w WEWN�TRZ rekursywnego poziomu edycji.
+ − 1053
+ − 1054
+ − 1055 SZUKANIE DODATKOWEJ POMOCY
+ − 1056 --------------------------
+ − 1057
+ − 1058 W tym podr�czniku spr�bowali�my dostarczy� tylko tyle informacji, ile
+ − 1059 jest niezb�dne, by� m�g� zacz�� u�ywa� Emacsa. Emacs jest istn�
+ − 1060 kopalni� najr�niejszych rzeczy, kt�rych nie spos�b tutaj opisa�.
+ − 1061 Zapewne b�dziesz chcia� dowiedzie� si� wi�cej o Emacsie, poniewa�
+ − 1062 posiada on wiele po��danych cech, o kt�rych na razie nic nie wiesz.
+ − 1063 Jest w nim zaszyte mn�stwo wewn�trznej dokumentacji, kt�ra mo�e by�
+ − 1064 osi�gni�ta za pomoc� Control-h, kt�re okre�lamy mianem "znaku pomocy"
+ − 1065 z powodu spe�nianej przez niego roli.
+ − 1066
+ − 1067 By uzyska� pomoc, naci�nij C-h a potem znak, kt�ry okre�la jakiego
+ − 1068 typu pomocy oczekujesz. Je�li poczujesz si� NAPRAWD� zagubiony,
+ − 1069 napisz C-h ? i Emacs spr�buje powiedzie� Ci, jakiego typu pomocy mo�e
+ − 1070 Ci dostarczy�. Je�li naci�niesz C-h a potem zadecydujesz, �e pomoc
+ − 1071 nie jest Ci jednak potrzebna, po prostu wci�nij C-g by anulowa� C-h.
+ − 1072
+ − 1073 Najprostsz� pomoc mo�esz uzyska� naciskaj�c C-h c. Naci�nij C-h a
+ − 1074 potem c, po czym kombinacje klawiszy polecenia, i Emacs wy�wietli
+ − 1075 bardzo kr�tki opis polecenia.
+ − 1076
+ − 1077 >> Naci�nij C-h c Control-p.
+ − 1078 Powinno to przywo�a� komunikat, o tre�ci podobnej do
+ − 1079
+ − 1080 C-p runs the command previous-line
+ − 1081
+ − 1082 W ten spos�b mo�esz uzyska� "nazw� funkcji". Przydaje si� to podczas
+ − 1083 pisania kodu w Lispie, kt�ry rozszerza Emacsa; wystarcza to tak�e do
+ − 1084 przypomnienia Ci, co dane polecenie robi, je�li widzia�e� je ju�
+ − 1085 wcze�niej, ale nie zapami�ta�e� go.
+ − 1086
+ − 1087 Polecenia wywo�ywane za pomoc� wieloznakowej kombinacji klawiszy, na
+ − 1088 przyk�ad C-x C-s oraz (je�li nie masz klawisza META lub EDIT) <ESC>v,
+ − 1089 s� tak�e dopuszczalne po C-h c.
+ − 1090
+ − 1091 By uzyska� wi�cej informacji na temat polecenia, naci�nij C-h k
+ − 1092 zamiast C-h c.
+ − 1093
+ − 1094 >> Naci�nij C-h k Control-p.
+ − 1095
+ − 1096 To polecenie wy�wietla dokumentacj� na temat danej funkcji oraz jej
+ − 1097 nazw� w oknie Emacsa. Gdy sko�czysz �ledzi� wynik tego polecenia
+ − 1098 naci�nij C-x 1, by pozby� si� tekstu pomocy. Nie musisz tego robi� od
+ − 1099 razu. Mo�esz wykona� pewne operacje w oparciu o tekst pomocy zanim
+ − 1100 naci�niesz C-x 1.
+ − 1101
+ − 1102 Oto kilka innych u�ytecznych wariant�w C-h:
+ − 1103
+ − 1104 C-h f Opisz funkcje o podanej nazwie.
+ − 1105
+ − 1106 >> Napisz C-h f previous-line<Return>. Wypisze to na ekranie ca��
+ − 1107 informacje, jak� Emacs ma na temat funkcji, kt�ra implementuje
+ − 1108 polecenie C-p.
+ − 1109
+ − 1110 C-h a Apropos. Wpisz s�owo kluczowe, a Emacs wypisze list�
+ − 1111 wszystkich polece�, kt�rych nazwa zawiera to s�owo.
+ − 1112 Polecenia te mog� zosta� wywo�ane za pomoc� Meta-x.
+ − 1113 Dla niekt�rych polece� Apropos wypisze jedno- lub
+ − 1114 dwuznakowe sekwencje, kt�re wywo�uj� dane polecenie.
+ − 1115
+ − 1116 >> Napisz C-h a file<Return>. Zobaczysz list� wszystkich polece�,
+ − 1117 dost�pnych za pomoc� M-x, kt�re maja s�owo "file" w swojej nazwie.
+ − 1118 Zauwa�ysz tam tak�e polecenia takie, jak C-x C-f oraz C-x C-w,
+ − 1119 umieszczone obok nazw polece� "find-file" i "write-file".
+ − 1120
+ − 1121
+ − 1122 PODSUMOWANIE
+ − 1123 ------------
+ − 1124
+ − 1125 Pami�taj, �e by wyj�� z Emacsa na sta�e, u�ywaj C-x C-c. By wyj�� do
+ − 1126 pow�oki na chwil� tak, by� m�g� wr�ci�, u�yj C-z. (To nie dzia�a pod
+ − 1127 X-Windows, poniewa� tam nie ma prawdziwego konceptu przej�cia na
+ − 1128 chwile do pow�oki. Zamiast tego C-z ikonizuje okno Emacsa.)
+ − 1129
+ − 1130 Ten podr�cznik by� pisany tak, by wszyscy nowi u�ytkownicy mogli go
+ − 1131 zrozumie�. Je�li co� pozostawi� niejasnym, nie sied� cicho i nie
+ − 1132 obwiniaj siebie, tylko daj nam zna�!
+ − 1133
+ − 1134
+ − 1135 KOPIOWANIE
+ − 1136 ----------
+ − 1137
+ − 1138 Niniejszy podr�cznik jest potomkiem w d�ugiej linii podr�cznik�w
+ − 1139 Emacsa, kt�ra rozpoczyna si� od tego, kt�ry zosta� napisany przez
+ − 1140 Stuarta Cracrafta dla oryginalnego Emacsa. Zosta� on zmodyfikowany we
+ − 1141 wrze�niu 1994 przez Bena Winga, kt�ry zaktualizowa� go, je�li chodzi o
+ − 1142 X-Windows.
+ − 1143
+ − 1144 T�umaczenia na j�zyk polski dokona� Remek Trzaska z pomoc� Ryszarda
+ − 1145 Kubiaka. Jesli polskie znaki nie byly poprawnie wyswietlane w tym
+ − 1146 buforze, oznacza to, ze nie masz zainstalowanych polskich fontow.
+ − 1147 Pomoc w tym zakresie mozesz znalezc pod adresem:
+ − 1148 <URL:http://www.agh.edu.pl/ogonki>
+ − 1149
+ − 1150 Ta wersja podr�cznika, podobnie jak GNU Emacs, jest zastrze�ona, a
+ − 1151 pozwolenie na kopiowanie udzielone jest pod nast�puj�cymi warunkami:
+ − 1152
+ − 1153 Copyright (c) 1985, 1994 Free Software Foundation
+ − 1154
+ − 1155 Permission is granted to anyone to make or distribute verbatim
+ − 1156 copies of this document as received, in any medium, provided that
+ − 1157 the copyright notice and permission notice are preserved,
+ − 1158 and that the distributor grants the recipient permission
+ − 1159 for further redistribution as permitted by this notice.
+ − 1160
+ − 1161 Permission is granted to distribute modified versions
+ − 1162 of this document, or of portions of it,
+ − 1163 under the above conditions, provided also that they
+ − 1164 carry prominent notices stating who last altered them.
+ − 1165
+ − 1166 Warunki kopiowania samego Emacsa s� w pewnym stopniu inne, aczkolwiek
+ − 1167 zachowuj� te sama idee. Prosz�, przeczytaj plik COPYING, po czym
+ − 1168 rozdaj swoim znajomym kopie Emacsa. Pom� zwalczy� przeszkody w
+ − 1169 rozpowszechnianiu oprogramowania przez tworzenie i dzielenie si�
+ − 1170 oprogramowaniem.
